در دل تپنده آذربایجان شرقی جایی که تاریخ و فرهنگ در هم تنیده‌اند و نوای زندگی در کوچه‌ها و بازارهایش جاری است نسلی بالنده در حال رشد و نمو است؛ کودکانی که آینده این سرزمین را رقم خواهند زد. اما این آینده نیازمند بستری امن و عاری از هرگونه تهدید است بستری که حقوق و کرامت انسانی آنان در آن تضمین شده باشد. جامعه‌ای پویا و مترقی همواره به سلامت و رفاه کودکان خود توجه ویژه‌ای مبذول می‌دارد و تلاش می‌کند تا آنان را از هرگونه آسیب و گزندی مصون نگه دارد.
با این حال متأسفانه در گوشه و کنار این استان زیبا و پهناور گاه شاهد مواردی هستیم که حقوق این قشر آسیب‌پذیر به نحوی نقض می‌شود. از غفلت و بی‌توجهی گرفته تا سوء‌استفاده‌های جسمی و روانی طیف گسترده‌ای از جرائم وجود دارند که سلامت و آینده کودکان را تهدید می‌کنند. این جرائم نه تنها لطمات جبران‌ناپذیری به جسم و روان کودکان وارد می‌سازند بلکه بنیان‌های اجتماعی را نیز متزلزل کرده و زمینه‌های بروز ناهنجاری‌های بیشتر را فراهم می‌آورند.
قانون‌گذار به عنوان نماینده اراده جمعی با درک اهمیت این موضوع مجموعه‌ای از قوانین و مقررات را به منظور حمایت از حقوق کودکان تدوین نموده است. این قوانین با هدف پیشگیری از وقوع جرائم علیه کودکان شناسایی و مجازات مرتکبین و حمایت از قربانیان تلاش می‌کنند تا محیطی امن و سالم را برای رشد و شکوفایی این نسل فراهم آورند.
اما صرف وجود قانون به تنهایی کافی نیست. اجرای صحیح و دقیق قوانین اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به جامعه و همکاری و هماهنگی بین نهادهای مختلف از جمله عوامل کلیدی در تحقق اهداف حمایتی قانون‌گذار به شمار می‌روند.
در این میان نقش دستگاه قضایی به عنوان مرجع رسیدگی به جرائم و احقاق حقوق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. قضات و حقوقدانان با تکیه بر دانش حقوقی و تجربه عملی خود باید بتوانند با دقت و سرعت پرونده‌های مربوط به جرائم علیه کودکان را بررسی کرده و احکام عادلانه‌ای را صادر نمایند. همچنین آنان باید با رویکردی حمایتی و دلسوزانه با کودکان قربانی این جرائم رفتار کرده و زمینه‌های بازگشت آنان به زندگی عادی را فراهم آورند.
علاوه بر دستگاه قضایی سایر نهادهای دولتی و غیردولتی نیز نقش مهمی در حمایت از حقوق کودکان ایفا می‌کنند. سازمان بهزیستی به عنوان متولی اصلی امور کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست تلاش می‌کند تا با ارائه خدمات حمایتی و مشاوره‌ای از آنان در برابر آسیب‌ها محافظت نماید. همچنین سازمان‌های مردم‌نهاد (NGOها) نیز با انجام فعالیت‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی و ارائه خدمات حمایتی به کودکان و خانواده‌های آنان نقش مؤثری در پیشگیری از وقوع جرائم و حمایت از قربانیان ایفا می‌کنند.
با توجه به اهمیت موضوع و ضرورت حمایت از حقوق کودکان در آذربایجان شرقی لازم است تا به بررسی دقیق‌تر جرائم مربوط به حقوق کودکان و راهکارهای مقابله با آن‌ها پرداخته شود. این بررسی باید شامل شناسایی انواع جرائم تحلیل علل و عوامل بروز آن‌ها بررسی قوانین و مقررات مربوطه و ارائه راهکارهای عملی برای پیشگیری از وقوع جرائم و حمایت از قربانیان باشد.
یکی از مهم‌ترین جرائمی که حقوق کودکان را تهدید می‌کند کودک‌آزاری است. کودک‌آزاری به هرگونه فعل یا ترک فعلی اطلاق می‌شود که سلامت جسمی روانی عاطفی یا اخلاقی کودک را به خطر اندازد. این جرم می‌تواند شامل ضرب و شتم سوء‌استفاده جنسی غفلت و بی‌توجهی استثمار اقتصادی و سایر اشکال آزار و اذیت باشد.
کودک‌آزاری نه تنها لطمات جبران‌ناپذیری به جسم و روان کودک وارد می‌سازد بلکه می‌تواند منجر به بروز مشکلات رفتاری اختلالات روانی و حتی خودکشی در بزرگسالی شود. به همین دلیل مقابله با کودک‌آزاری نیازمند یک رویکرد جامع و هماهنگ است که شامل پیشگیری شناسایی درمان و مجازات باشد.
در زمینه پیشگیری از کودک‌آزاری آموزش و آگاهی‌بخشی به جامعه نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. والدین معلمان و سایر افرادی که با کودکان در ارتباط هستند باید با علائم و نشانه‌های کودک‌آزاری آشنا شده و بدانند که چگونه می‌توانند از کودکان در برابر این جرم محافظت نمایند. همچنین لازم است تا به کودکان نیز آموزش داده شود که چگونه می‌توانند از خود در برابر آزار و اذیت محافظت کرده و در صورت وقوع آزار به چه کسی مراجعه نمایند.
در زمینه شناسایی کودک‌آزاری همکاری و هماهنگی بین نهادهای مختلف از جمله مدارس بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی ضروری است. این نهادها باید با دقت و حساسیت به رفتار و وضعیت کودکان توجه کرده و در صورت مشاهده هرگونه علامت مشکوک مراتب را به مراجع ذی‌صلاح گزارش نمایند.
در زمینه درمان کودک‌آزاری ارائه خدمات روان‌شناختی و مشاوره‌ای به کودکان قربانی و خانواده‌های آنان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این خدمات باید توسط متخصصان مجرب و آموزش‌دیده ارائه شده و به نیازهای خاص هر کودک و خانواده توجه شود.
در زمینه مجازات کودک‌آزاری قانون‌گذار مجازات‌های سنگینی را برای مرتکبین این جرم در نظر گرفته است. این مجازات‌ها با هدف بازدارندگی و جلوگیری از تکرار جرم تعیین شده‌اند. با این حال صرف مجازات مرتکبین کافی نیست. لازم است تا به ریشه‌های جرم نیز توجه شده و برای رفع آن‌ها اقدامات لازم انجام شود.
علاوه بر کودک‌آزاری جرائم دیگری نیز وجود دارند که حقوق کودکان را تهدید می‌کنند. از جمله این جرائم می‌توان به قاچاق کودکان استثمار جنسی کودکان و استفاده از کودکان در فعالیت‌های مجرمانه اشاره کرد. این جرائم اغلب توسط باندهای سازمان‌یافته انجام شده و نیازمند یک مبارزه جدی و هماهنگ در سطح ملی و بین‌المللی هستند.
در آذربایجان شرقی به دلیل موقعیت جغرافیایی و هم‌مرز بودن با کشورهای دیگر خطر قاچاق کودکان همواره وجود داشته است. به همین دلیل لازم است تا اقدامات پیشگیرانه و کنترلی در این زمینه تقویت شده و با همکاری کشورهای همسایه برای مبارزه با این جرم تلاش شود.
در زمینه استثمار جنسی کودکان متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد افزایش استفاده از کودکان در تولید محتوای غیراخلاقی و انتشار آن در فضای مجازی بوده‌ایم. این جرم لطمات جبران‌ناپذیری به روح و روان کودکان وارد ساخته و نیازمند یک مبارزه جدی و قاطع در سطح ملی و بین‌المللی است.
در زمینه استفاده از کودکان در فعالیت‌های مجرمانه متأسفانه در برخی از مناطق استان شاهد استفاده از کودکان در حمل و نقل مواد مخدر و سایر فعالیت‌های غیرقانونی هستیم. این جرم کودکان را در معرض خطرات جدی قرار داده و آنان را از حق تحصیل و زندگی سالم محروم می‌سازد.
با توجه به مطالب فوق می‌توان نتیجه گرفت که حمایت از حقوق کودکان در آذربایجان شرقی نیازمند یک تلاش مستمر و هماهنگ از سوی تمامی نهادهای دولتی و غیردولتی و همچنین مشارکت فعال جامعه است. لازم است تا با آموزش و آگاهی‌بخشی به جامعه پیشگیری از وقوع جرائم علیه کودکان را در اولویت قرار داده و با شناسایی و مجازات مرتکبین و حمایت از قربانیان محیطی امن و سالم را برای رشد و شکوفایی این نسل فراهم آوریم.
همچنین لازم است تا قوانین و مقررات مربوط به حقوق کودکان به طور مستمر مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفته و با نیازهای روز جامعه همگام شوند. همچنین لازم است تا قضات و حقوقدانان با دانش و تجربه کافی پرونده‌های مربوط به جرائم علیه کودکان را بررسی کرده و احکام عادلانه‌ای را صادر نمایند.
امیدواریم که با تلاش و همکاری همگانی بتوانیم آینده‌ای روشن و امیدبخش را برای کودکان آذربایجان شرقی رقم بزنیم. آینده‌ای که در آن هیچ کودکی از حقوق خود محروم نشود و همگان از یک زندگی سالم و شاد برخوردار باشند.
دیدگاهتان را بنویسید