در سپهر هنر و اندیشه جایی که نوآوری جوانه می‌زند و خلاقیت به بار می‌نشیند حقوق مالکیت فکری همچون حصاری استوار از ثمرات این تلاش‌ها پاسداری می‌کند. این حقوق که شامل حق تکثیر حق اختراع علائم تجاری و طرح‌های صنعتی می‌شود به هنرمندان مخترعان و صاحبان کسب و کار این اطمینان را می‌دهد که می‌توانند از منافع اقتصادی حاصل از آثار و ابداعات خود بهره‌مند شوند و در عین حال انگیزه لازم برای خلق آثار جدید و نوآورانه را داشته باشند.
در این میان صنعت موسیقی به عنوان یکی از پویاترین و پرطرفدارترین عرصه‌های هنر جایگاه ویژه‌ای دارد. موسیقی زبانی جهان‌شمول است که می‌تواند احساسات و عواطف انسانی را در قالب نت‌ها و ملودی‌ها بیان کند و پیام‌های فرهنگی و اجتماعی را به گوش مخاطبان برساند. اما این هنر ارزشمند همواره در معرض خطر سوء استفاده و کپی‌برداری غیرمجاز قرار داشته است. به همین دلیل حقوق مالکیت فکری در صنعت موسیقی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
نگاهی به پهنه آذربایجان شرقی سرزمینی با تاریخ و فرهنگ غنی نشان می‌دهد که موسیقی در این خطه همواره جایگاه ویژه‌ای داشته است. از عاشیق‌های دلسوخته که با ساز و سخن خود داستان‌های کهن را زنده نگه می‌دارند تا هنرمندان معاصر که با نوآوری و خلاقیت آثار بدیعی خلق می‌کنند همگی سهم بسزایی در غنای فرهنگی این منطقه داشته‌اند. اما متاسفانه حقوق مالکیت فکری در صنعت موسیقی آذربایجان شرقی آن‌گونه که باید مورد توجه قرار نگرفته است. بسیاری از هنرمندان و فعالان این عرصه از حقوق خود آگاهی کافی ندارند و نمی‌توانند از آثار خود در برابر کپی‌برداری غیرمجاز محافظت کنند.
مشکلات و چالش‌های متعددی در این زمینه وجود دارد. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها عدم آگاهی کافی هنرمندان از حقوق مالکیت فکری است. بسیاری از هنرمندان تصور می‌کنند که ثبت اثر و پیگیری حقوق آن فرآیندی پیچیده و زمان‌بر است و از این رو از انجام آن خودداری می‌کنند. در نتیجه آثار آن‌ها بدون هیچ‌گونه حمایتی در معرض کپی‌برداری و سوء استفاده قرار می‌گیرد.
چالش دیگر ضعف در اجرای قوانین مربوط به حقوق مالکیت فکری است. حتی اگر هنرمندی اثر خود را ثبت کند باز هم ممکن است با مشکلاتی در زمینه اثبات مالکیت و پیگیری حقوق خود مواجه شود. دستگاه‌های قضایی و انتظامی باید با جدیت بیشتری با متخلفان برخورد کنند و از حقوق هنرمندان و صاحبان آثار موسیقیایی حمایت کنند.
علاوه بر این عدم وجود یک ساختار منسجم و کارآمد برای جمع‌آوری و توزیع حق التالیف نیز یکی دیگر از مشکلات موجود است. در بسیاری از کشورها سازمان‌هایی وجود دارند که وظیفه جمع‌آوری حق التالیف از رادیو تلویزیون سالن‌های کنسرت و سایر اماکن عمومی را بر عهده دارند و این مبالغ را بین هنرمندان و صاحبان آثار توزیع می‌کنند. اما در آذربایجان شرقی چنین ساختاری وجود ندارد و هنرمندان نمی‌توانند از حق التالیف آثار خود بهره‌مند شوند.
با توجه به این چالش‌ها لازم است که اقدامات جدی و موثری برای حمایت از انجام شود. در گام نخست باید آگاهی هنرمندان و فعالان این عرصه را نسبت به حقوق خود افزایش داد. برگزاری کارگاه‌های آموزشی سمینارها و همایش‌ها می‌تواند نقش موثری در این زمینه ایفا کند. همچنین باید با استفاده از رسانه‌های مختلف به ترویج فرهنگ احترام به حقوق مالکیت فکری پرداخت و به مردم آموزش داد که کپی‌برداری غیرمجاز نه تنها یک جرم است بلکه یک عمل غیراخلاقی نیز محسوب می‌شود.
در گام دوم باید قوانین مربوط به حقوق مالکیت فکری را تقویت و اصلاح کرد. قوانین باید به گونه‌ای باشند که از حقوق هنرمندان به طور کامل حمایت کنند و مجازات‌های بازدارنده‌ای برای متخلفان در نظر بگیرند. همچنین باید فرآیند ثبت اثر و پیگیری حقوق آن را تسهیل کرد تا هنرمندان بتوانند به راحتی آثار خود را ثبت کنند و در صورت لزوم حقوق خود را پیگیری کنند.
در گام سوم باید یک ساختار منسجم و کارآمد برای جمع‌آوری و توزیع حق التالیف ایجاد کرد. این ساختار باید به گونه‌ای باشد که بتواند حق التالیف آثار موسیقیایی را از تمامی منابع جمع‌آوری کند و به صورت عادلانه بین هنرمندان و صاحبان آثار توزیع کند.
علاوه بر این اقدامات نقش سازمان‌های مردم‌نهاد و تشکل‌های صنفی را نیز نباید نادیده گرفت. این سازمان‌ها می‌توانند با برگزاری برنامه‌های مختلف از جمله جشنواره‌ها کنسرت‌ها و نمایشگاه‌ها به معرفی آثار هنرمندان آذربایجان شرقی کمک کنند و از این طریق به توسعه صنعت موسیقی این منطقه کمک کنند. همچنین این سازمان‌ها می‌توانند با همکاری با دستگاه‌های دولتی به حل مشکلات و چالش‌های موجود در زمینه حقوق مالکیت فکری کمک کنند.
باید تاکید کرد که حمایت از نه تنها به نفع هنرمندان و فعالان این عرصه است بلکه به نفع جامعه نیز می‌باشد. وقتی که هنرمندان از حقوق خود مطمئن باشند انگیزه بیشتری برای خلق آثار جدید و نوآورانه خواهند داشت و این امر به رونق و شکوفایی صنعت موسیقی و غنای فرهنگی جامعه منجر خواهد شد. تبریز به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی و هنری ایران می‌تواند نقش پیشگامی در این زمینه ایفا کند و با حمایت از هنرمندان و صاحبان آثار موسیقیایی به توسعه صنعت موسیقی و غنای فرهنگی آذربایجان شرقی کمک کند. این مهم نیازمند عزم جدی و همکاری همه جانبه تمامی ذینفعان است تا بتوانیم شاهد شکوفایی هرچه بیشتر هنر و موسیقی در این خطه از ایران عزیز باشیم. این تلاش‌ها باید با هدف ایجاد یک اکوسیستم پویا و پایدار در صنعت موسیقی منطقه صورت گیرد اکوسیستمی که در آن خلاقیت و نوآوری تشویق شود و حقوق هنرمندان به طور کامل تضمین گردد. در این صورت می‌توان انتظار داشت که آذربایجان شرقی به یکی از قطب‌های مهم موسیقی کشور تبدیل شود و آثار هنرمندان این منطقه در سطح ملی و بین‌المللی بدرخشند.
دیدگاهتان را بنویسید