در پهنه اقتصاد پویای شرکت‌های ترابری نقشی بی‌بدیل در گردش کالا و خدمات ایفا می‌کنند. این شرکت‌ها به‌عنوان شریان‌های حیاتی تجارت نه تنها در جابه‌جایی فیزیکی محصولات بلکه در تسهیل زنجیره تامین و توزیع نقش محوری دارند. در این میان استان آذربایجان شرقی با موقعیت جغرافیایی استراتژیک و هم‌جواری با کشورهای همسایه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین قطب‌های ترانزیتی کشور اهمیت ویژه‌ای برای شرکت‌های ترابری دارد.
با این حال فعالیت در این عرصه با چالش‌های حقوقی متعددی همراه است. پیچیدگی قوانین و مقررات حاکم بر صنعت حمل و نقل تعدد نهادهای نظارتی و ابهامات موجود در تفسیر قوانین همگی می‌توانند زمینه‌ساز بروز اختلافات و دعاوی حقوقی برای شرکت‌های ترابری شوند. از سوی دیگر تحولات پرشتاب در عرصه تجارت بین‌الملل ظهور فناوری‌های نوین در صنعت حمل و نقل و تغییرات مستمر در قوانین و مقررات لزوم آگاهی و انطباق مستمر با مقتضیات روز را برای فعالان این عرصه دوچندان می‌کند.
در این میان شرکت‌های ترابری آذربایجان شرقی با توجه به موقعیت خاص و پتانسیل‌های موجود نیازمند شناخت دقیق حقوق و تکالیف قانونی خود و اتخاذ راهکارهای مناسب برای مواجهه با چالش‌های حقوقی پیش‌رو هستند. این امر مستلزم بهره‌گیری از دانش و تجربه متخصصان حقوقی آشنا به صنعت حمل و نقل و ایجاد سازوکارهای مناسب برای پیشگیری از بروز اختلافات و حل و فصل آن‌ها است.
یکی از مهم‌ترین چالش‌های حقوقی شرکت‌های ترابری مسائل مربوط به قراردادهای حمل و نقل است. این قراردادها که مبنای حقوقی روابط بین شرکت‌های ترابری فرستندگان و گیرندگان کالا هستند باید به گونه‌ای تنظیم شوند که حقوق و تعهدات طرفین به طور روشن و دقیق مشخص شده و از بروز ابهامات و اختلافات احتمالی جلوگیری شود. در این راستا توجه به مسائلی مانند تعیین دقیق مبدا و مقصد حمل نوع و مقدار کالا شرایط حمل و نقل مسئولیت‌های بیمه‌ای و نحوه جبران خسارات احتمالی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
علاوه بر این شرکت‌های ترابری باید به قوانین و مقررات مربوط به ایمنی حمل و نقل از جمله قوانین مربوط به بارگیری و تخلیه کالا استفاده از وسایل نقلیه ایمن و استاندارد و آموزش رانندگان توجه ویژه‌ای داشته باشند. رعایت این قوانین نه تنها از بروز حوادث و خسارات جلوگیری می‌کند بلکه از مسئولیت‌های حقوقی و کیفری شرکت‌های ترابری نیز می‌کاهد.
مسائل مربوط به بیمه نیز از دیگر چالش‌های حقوقی شرکت‌های ترابری است. شرکت‌های ترابری باید با انواع بیمه‌های حمل و نقل از جمله بیمه مسئولیت مدنی بیمه باربری و بیمه بدنه آشنا بوده و نسبت به پوشش مناسب ریسک‌های احتمالی اقدام کنند. در این راستا توجه به شرایط بیمه‌نامه استثنائات بیمه‌ای و نحوه مطالبه خسارت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
از سوی دیگر شرکت‌های ترابری باید به قوانین و مقررات مربوط به گمرک و ترانزیت کالا نیز توجه داشته باشند. این قوانین که به منظور تسهیل تجارت بین‌الملل و جلوگیری از قاچاق کالا وضع شده‌اند پیچیدگی‌های خاص خود را دارند. شرکت‌های ترابری باید با این قوانین آشنا بوده و نسبت به رعایت آن‌ها اقدام کنند. در غیر این صورت ممکن است با جریمه‌ها و مجازات‌های سنگینی مواجه شوند.
علاوه بر این شرکت‌های ترابری باید به قوانین و مقررات مربوط به کار و تامین اجتماعی نیز توجه داشته باشند. این قوانین که به منظور حمایت از حقوق کارگران و تامین امنیت شغلی آن‌ها وضع شده‌اند تکالیف متعددی را بر عهده کارفرمایان قرار می‌دهند. شرکت‌های ترابری باید با این قوانین آشنا بوده و نسبت به رعایت آن‌ها اقدام کنند. در غیر این صورت ممکن است با دعاوی کارگری و جرایم مربوط به تامین اجتماعی مواجه شوند.
در سال‌های اخیر با توسعه تجارت الکترونیک و افزایش حجم خرید و فروش آنلاین نقش شرکت‌های ترابری در ارائه خدمات لجستیکی به مشتریان نیز افزایش یافته است. این امر چالش‌های حقوقی جدیدی را برای شرکت‌های ترابری ایجاد کرده است. به عنوان مثال شرکت‌های ترابری باید به قوانین مربوط به حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان در فضای مجازی قوانین مربوط به حفظ حریم خصوصی داده‌ها و قوانین مربوط به مسئولیت ارائه دهندگان خدمات اینترنتی توجه داشته باشند.
در استان آذربایجان شرقی با توجه به پتانسیل‌های اقتصادی و تجاری موجود شرکت‌های ترابری می‌توانند نقش مهمی در توسعه اقتصادی استان ایفا کنند. با این حال تحقق این امر مستلزم آن است که شرکت‌های ترابری با چالش‌های حقوقی پیش‌رو آشنا بوده و راهکارهای مناسبی برای مواجهه با آن‌ها اتخاذ کنند.
به منظور تسهیل فعالیت شرکت‌های ترابری و رفع چالش‌های حقوقی آن‌ها پیشنهاد می‌شود که دولت و نهادهای متولی اقدامات زیر را انجام دهند
تدوین قوانین و مقررات شفاف و کارآمد در زمینه حمل و نقل
تسهیل فرایندهای گمرکی و ترانزیتی
حمایت از شرکت‌های ترابری در برابر ریسک‌های بیمه‌ای
ارائه آموزش‌های حقوقی تخصصی به شرکت‌های ترابری
ایجاد سازوکارهای مناسب برای حل و فصل اختلافات بین شرکت‌های ترابری فرستندگان و گیرندگان کالا
ایجاد یک مرکز تخصصی مشاوره حقوقی برای شرکت‌های ترابری در استان آذربایجان شرقی
با انجام این اقدامات می‌توان زمینه را برای توسعه صنعت حمل و نقل در استان آذربایجان شرقی فراهم کرده و از این طریق به رونق اقتصادی استان کمک کرد.
علاوه بر موارد فوق شرکت‌های ترابری می‌توانند با اتخاذ راهکارهای زیر از بروز اختلافات حقوقی پیشگیری کرده و در صورت بروز اختلاف به نحو موثرتری از حقوق خود دفاع کنند
تنظیم قراردادهای حمل و نقل دقیق و جامع
رعایت قوانین و مقررات مربوط به ایمنی حمل و نقل
بیمه کردن مسئولیت‌های احتمالی
ایجاد سازوکارهای داخلی برای حل و فصل اختلافات
بهره‌گیری از خدمات وکلای متخصص در زمینه حقوق حمل و نقل
شرکت در دوره‌های آموزشی حقوقی تخصصی
لازم به ذکر است که آگاهی از حقوق و تکالیف قانونی و اتخاذ راهکارهای مناسب برای مواجهه با چالش‌های حقوقی از جمله عوامل کلیدی موفقیت شرکت‌های ترابری رقابتی است. شرکت‌هایی که به این امر توجه ویژه‌ای داشته باشند می‌توانند از مزایای رقابتی قابل توجهی برخوردار شده و سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص دهند.
از این رو شرکت‌های حمل و نقل در آذربایجان شرقی باید با دقت به این مسائل توجه کرده و با بهره‌گیری از مشاوران حقوقی مجرب و آموزش کارکنان خود از وقوع مشکلات حقوقی پیشگیری کنند. همچنین ایجاد یک سیستم مستندسازی دقیق و شفاف برای تمامی فعالیت‌ها از جمله قراردادها بارنامه‌ها و مکاتبات می‌تواند در صورت بروز اختلاف به اثبات ادعاها و دفاع از حقوق شرکت کمک کند.
امید است با تلاش و همکاری تمامی دست‌اندرکاران شاهد توسعه صنعت حمل و نقل در استان آذربایجان شرقی و شکوفایی اقتصادی این خطه از کشور عزیزمان باشیم.
دیدگاهتان را بنویسید