پیچیده‌ی تعاملات تجاری و اقتصادی عصر حاضر مصرف‌کنندگان به عنوان رکن اساسی این چرخه همواره در معرض آسیب‌ها و چالش‌های گوناگونی قرار دارند. از یک سو تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالا و خدمات با بهره‌گیری از امکانات گسترده‌ی تبلیغاتی و شیوه‌های نوین بازاریابی در تلاش برای جذب هرچه بیشتر مشتریان هستند و از سوی دیگر مصرف‌کنندگان با اتکا به اطلاعات محدود و دانش ناکافی ممکن است در دام تبلیغات فریبنده و محصولات غیراستاندارد گرفتار شوند. در چنین شرایطی نقش یک متخصص حقوقی آگاه و مجرب به عنوان مدافع حقوق مصرف‌کنندگان بیش از پیش نمایان می‌شود.
در جغرافیای پر فراز و نشیب آذربایجان شرقی با پیشینه‌ای غنی در عرصه‌ی تجارت و تولید این موضوع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بازارهای سنتی و مدرن این استان همواره محل عرضه‌ی انواع کالاها و خدمات بوده و حجم بالای مبادلات تجاری ضرورت وجود سازوکارهای قانونی کارآمد برای حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد.
در این میان حضور یک راهنمای حقوقی دانا و امین می‌تواند به مثابه چراغی راهنما مصرف‌کنندگان را در مسیر احقاق حقوق خود هدایت کند. این فرد با تسلط بر قوانین و مقررات مربوطه می‌تواند در زمینه‌های مختلف از جمله آگاهی‌سازی مشاوره داوری و طرح دعوا به یاری مصرف‌کنندگان بشتابد.
یکی از مهم‌ترین وظایف یک حامی حقوقی در این زمینه ارائه‌ی اطلاعات صحیح و شفاف به مصرف‌کنندگان است. بسیاری از افراد به دلیل عدم آگاهی از حقوق خود از پیگیری مطالبات قانونی خود صرف‌نظر می‌کنند و در نتیجه متضرر می‌شوند. یک متخصص حقوقی می‌تواند با برگزاری دوره‌های آموزشی انتشار بروشورها و مقالات و ارائه مشاوره رایگان سطح آگاهی عمومی را ارتقا داده و زمینه‌ی مشارکت فعالانه‌تر مصرف‌کنندگان در فرآیند نظارت بر بازار را فراهم آورد.
علاوه بر این این فرد می‌تواند به عنوان یک میانجی بین مصرف‌کننده و عرضه‌کننده وارد عمل شده و با برقراری ارتباط موثر با طرفین سعی در حل و فصل اختلافات از طریق مذاکره و مصالحه داشته باشد. در بسیاری از موارد طرح دعوا در دادگاه مستلزم صرف وقت و هزینه زیادی است و بهتر است قبل از اقدام به این امر از طریق روش‌های مسالمت‌آمیز به دنبال حل مشکل بود.
در صورتی که مذاکره و مصالحه به نتیجه نرسد یک کارشناس حقوقی مجرب می‌تواند به عنوان نماینده‌ی قانونی مصرف‌کننده در دادگاه حضور یافته و از حقوق وی دفاع کند. این فرد با جمع‌آوری مدارک و مستندات لازم تنظیم دادخواست و لایحه‌ی دفاعیه و ارائه‌ی استدلال‌های حقوقی قوی تلاش می‌کند تا رأی دادگاه به نفع مصرف‌کننده صادر شود.
یکی از چالش‌های مهم در این زمینه اثبات تقصیر عرضه‌کننده و احراز خسارت وارده به مصرف‌کننده است. به عنوان مثال اگر شخصی کالایی را خریداری کند که دارای عیب و نقص باشد باید بتواند این موضوع را به اثبات برساند. یک متخصص حقوقی می‌تواند با استفاده از دانش و تجربه‌ی خود به مصرف‌کننده کمک کند تا مدارک و شواهد لازم را جمع‌آوری کرده و ادعای خود را به نحو احسن در دادگاه مطرح کند.
در این میان نقش سازمان‌های مردم‌نهاد و انجمن‌های حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان نیز نباید نادیده گرفته شود. این سازمان‌ها با همکاری وکلا و حقوقدانان می‌توانند خدمات مشاوره‌ای و حقوقی رایگان به مصرف‌کنندگان ارائه داده و در زمینه‌ی پیگیری شکایات و مطالبات قانونی به آن‌ها کمک کنند.
در استان آذربایجان شرقی با توجه به تنوع فرهنگی و اقتصادی وجود یک شبکه‌ی گسترده از متخصصان حقوقی و سازمان‌های مردم‌نهاد می‌تواند نقش موثری در حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان ایفا کند. برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی برای وکلا و حقوقدانان به منظور آشنایی آن‌ها با قوانین و مقررات جدید می‌تواند به ارتقای سطح دانش و مهارت آن‌ها در این زمینه کمک کند.
علاوه بر این اطلاع‌رسانی به عموم مردم در خصوص حقوق مصرف‌کنندگان و نحوه طرح شکایت می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از بروز تخلفات و سوء استفاده‌ها داشته باشد. استفاده از ظرفیت رسانه‌های محلی از جمله رادیو و تلویزیون و همچنین شبکه‌های اجتماعی می‌تواند در این زمینه بسیار موثر باشد.
یکی از مسائلی که در سال‌های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است موضوع خریدهای اینترنتی و تجارت الکترونیک است. با گسترش استفاده از اینترنت بسیاری از افراد کالاها و خدمات مورد نیاز خود را از طریق فروشگاه‌های آنلاین خریداری می‌کنند. در این میان ممکن است مشکلاتی مانند عدم تحویل کالا تحویل کالای معیوب یا عدم تطابق کالا با مشخصات ذکر شده در سایت به وجود آید.
در چنین مواردی یک متخصص حقوقی می‌تواند به مصرف‌کننده کمک کند تا حقوق خود را پیگیری کرده و خسارت وارده را جبران کند. قوانین مربوط به تجارت الکترونیک حقوق خاصی را برای مصرف‌کنندگان در نظر گرفته است که آگاهی از آن‌ها می‌تواند در این زمینه بسیار مفید باشد.
به عنوان مثال مصرف‌کننده حق دارد تا ظرف مدت معینی از خرید خود منصرف شده و کالا را به فروشنده بازگرداند. همچنین فروشنده موظف است تا اطلاعات کامل و دقیقی در خصوص کالا یا خدمات ارائه شده در اختیار مصرف‌کننده قرار دهد.
در استان آذربایجان شرقی با توجه به رونق کسب و کارهای اینترنتی ضرورت آموزش و آگاهی‌رسانی به مصرف‌کنندگان در خصوص حقوق آن‌ها در این زمینه بیش از پیش احساس می‌شود. برگزاری کارگاه‌های آموزشی و انتشار مطالب آموزشی در فضای مجازی می‌تواند در این راستا بسیار موثر باشد.
علاوه بر این لازم است تا سازوکارهای قانونی مناسبی برای رسیدگی به شکایات مربوط به خریدهای اینترنتی ایجاد شود. در حال حاضر رسیدگی به این شکایات ممکن است زمان‌بر و پرهزینه باشد و این موضوع باعث می‌شود تا بسیاری از مصرف‌کنندگان از پیگیری حقوق خود منصرف شوند.
یکی از راهکارهای پیشنهادی ایجاد یک سامانه‌ی آنلاین برای ثبت و رسیدگی به شکایات مربوط به خریدهای اینترنتی است. این سامانه می‌تواند به عنوان یک مرجع واحد برای رسیدگی به این شکایات عمل کرده و فرآیند رسیدگی را تسهیل و تسریع کند.
می‌توان گفت که نقش یک وکیل یا کارشناس حقوقی در دعاوی مربوط به حقوق مصرف‌کننده نقشی حیاتی و تعیین‌کننده است. این فرد با دانش و تجربه‌ی خود می‌تواند به عنوان یک مدافع قدرتمند از حقوق مصرف‌کنندگان در برابر سودجویی و تخلفات عرضه‌کنندگان دفاع کند.
در استان آذربایجان شرقی با توجه به پتانسیل‌های اقتصادی و تجاری بالای این استان توجه به حقوق مصرف‌کنندگان و ایجاد سازوکارهای قانونی کارآمد برای حمایت از آن‌ها می‌تواند نقش مهمی در توسعه‌ی پایدار و رونق اقتصادی این منطقه ایفا کند.
برای تحقق این هدف لازم است تا همکاری و هماهنگی بین تمام ذینفعان از جمله دولت سازمان‌های مردم‌نهاد وکلا و حقوقدانان و همچنین خود مصرف‌کنندگان تقویت شود. با ایجاد یک فرهنگ حقوقی قوی و آگاهی‌بخش می‌توان زمینه‌ی مشارکت فعالانه‌تر مصرف‌کنندگان در فرآیند نظارت بر بازار را فراهم آورده و از حقوق آن‌ها به نحو احسن دفاع کرد.
لازم به ذکر است که حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان نه تنها به نفع خود آن‌ها است بلکه به نفع کل جامعه نیز می‌باشد. با ایجاد یک بازار رقابتی و شفاف می‌توان به افزایش کیفیت کالاها و خدمات کاهش قیمت‌ها و بهبود رضایت‌مندی مشتریان دست یافت.
همچنین حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان می‌تواند به ارتقای اعتماد عمومی به نظام اقتصادی و تجاری کشور و همچنین جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی کمک کند.
می‌توان گفت که حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان یک وظیفه‌ی همگانی است و همه‌ی ما به عنوان شهروندان این جامعه باید در این زمینه مسئولیت‌پذیر باشیم. با آگاهی از حقوق خود و پیگیری مطالبات قانونی خود می‌توانیم به ایجاد یک جامعه‌ی عادلانه‌تر و توسعه‌یافته‌تر کمک کنیم.
دیدگاهتان را بنویسید