در گستره پویای که تعاملات تجاری و فرهنگی مرزها را درنوردیده و خلاقیت به عنوان موتور محرکه توسعه اقتصادی و اجتماعی شناخته می‌شود ضرورت حفاظت از دستاوردهای فکری و هنری بیش از پیش احساس می‌گردد. در این میان صنعت تبلیغات تلویزیونی به عنوان یکی از پرنفوذترین و گسترده‌ترین رسانه‌ها نقش بی‌بدیلی در شکل‌دهی به افکار عمومی و هدایت رفتار مصرف‌کنندگان ایفا می‌کند. از این رو تبیین و تقویت سازوکارهای حمایتی حقوق مالکیت فکری در این حوزه امری حیاتی و اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد.
اهمیت این موضوع به ویژه در استان آذربایجان شرقی با پیشینه غنی فرهنگی و هنری و پتانسیل بالای تولید محتوای خلاقانه دوچندان می‌شود. این خطه از ایران زمین همواره مهد پرورش استعدادهای درخشان در عرصه‌های مختلف هنری بوده و در سال‌های اخیر شاهد رشد چشمگیر فعالیت‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای بوده است. با این حال عدم آگاهی کافی از حقوق مالکیت فکری و سازوکارهای قانونی مربوطه می‌تواند زمینه‌ساز بروز چالش‌ها و سوءاستفاده‌هایی شود که نه تنها به تولیدکنندگان محتوای اصیل و خلاقانه آسیب می‌رساند بلکه در بلندمدت به کاهش انگیزه نوآوری و ابتکار در این صنعت نیز منجر خواهد شد.
در این راستا هدف اصلی بررسی جامع و دقیق ابعاد مختلف حقوق مالکیت فکری در صنعت تبلیغات تلویزیونی آذربایجان شرقی است. تلاش بر این است تا با ارائه تحلیلی روشن و کاربردی از قوانین و مقررات مربوطه ضمن ارتقای سطح آگاهی فعالان این حوزه راهکارهایی عملی برای تقویت نظام حمایتی حقوق مالکیت فکری و پیشگیری از نقض این حقوق ارائه گردد.
صنعت تبلیغات تلویزیونی به دلیل ماهیت چندوجهی و پیچیده‌اش در برگیرنده طیف گسترده‌ای از آثار و حقوق مالکیت فکری است. از فیلمنامه‌ها و طرح‌های تبلیغاتی گرفته تا موسیقی تصاویر شخصیت‌ها و نشان‌های تجاری مورد استفاده در آگهی‌ها همگی مشمول حمایت‌های قانونی قرار می‌گیرند. هر یک از این عناصر می‌توانند به عنوان یک اثر هنری یا ادبی یک اختراع یک طرح صنعتی یا یک علامت تجاری از حقوق مالکیت فکری بهره‌مند شوند.
به عنوان مثال یک موسیقی تبلیغاتی به عنوان یک اثر موسیقیایی تحت حمایت قانون حق مؤلف قرار می‌گیرد و هرگونه استفاده غیرمجاز از آن نقض حقوق مالکیت فکری محسوب می‌شود. به همین ترتیب یک شخصیت کارتونی که در یک آگهی تلویزیونی به کار گرفته می‌شود می‌تواند به عنوان یک طرح صنعتی یا یک علامت تجاری به ثبت رسیده و از حمایت قانونی برخوردار شود.
با این حال تشخیص دقیق مصادیق حقوق مالکیت فکری در صنعت تبلیغات تلویزیونی و تعیین حدود و ثغور این حقوق همواره با چالش‌هایی همراه بوده است. به عنوان مثال در بسیاری از موارد تشخیص اینکه یک ایده تبلیغاتی مشمول حمایت قانونی قرار می‌گیرد یا خیر دشوار است. همچنین تعیین اینکه آیا استفاده از یک اثر هنری یا ادبی در یک آگهی تلویزیونی مصداق استفاده منصفانه (Fair Use) محسوب می‌شود یا نقض حقوق مالکیت فکری نیازمند بررسی دقیق شرایط و اوضاع و احوال خاص هر مورد است.
علاوه بر این با توجه به ظهور فناوری‌های نوین و گسترش استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در صنعت تبلیغات چالش‌های جدیدی در زمینه حفاظت از حقوق مالکیت فکری پدید آمده است. به عنوان مثال انتشار غیرمجاز آگهی‌های تلویزیونی در اینترنت و استفاده از آثار تبلیغاتی در شبکه‌های اجتماعی بدون کسب اجازه از صاحبان حق از جمله مواردی است که نیازمند توجه و بررسی بیشتر است.
در این میان نقش سازمان‌های دولتی و نهادهای خصوصی متولی حقوق مالکیت فکری از جمله سازمان ثبت اسناد و املاک کشور وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و انجمن‌های صنفی فعال در صنعت تبلیغات بسیار حائز اهمیت است. این سازمان‌ها و نهادها با ارائه آموزش‌های لازم اطلاع‌رسانی عمومی و نظارت بر اجرای قوانین و مقررات مربوطه می‌توانند نقش مؤثری در ارتقای سطح آگاهی فعالان این حوزه و پیشگیری از نقض حقوق مالکیت فکری ایفا کنند.
در استان آذربایجان شرقی با توجه به پتانسیل بالای تولید محتوای خلاقانه و رشد روزافزون فعالیت‌های تبلیغاتی ضرورت توجه به حقوق مالکیت فکری بیش از پیش احساس می‌شود. برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی در زمینه حقوق مالکیت فکری ایجاد مراکز مشاوره حقوقی برای فعالان صنعت تبلیغات و راه‌اندازی کمپین‌های اطلاع‌رسانی عمومی در این زمینه می‌تواند گام‌های مؤثری در جهت ارتقای سطح آگاهی و تقویت نظام حمایتی حقوق مالکیت فکری در این استان باشد.
علاوه بر این حمایت از تولیدکنندگان محتوای اصیل و خلاقانه از طریق ارائه تسهیلات مالی و معنوی تشویق به ثبت آثار و اختراعات و برخورد قاطع با متخلفان و ناقضان حقوق مالکیت فکری می‌تواند انگیزه نوآوری و ابتکار را در صنعت تبلیغات تلویزیونی آذربایجان شرقی افزایش داده و به توسعه این صنعت کمک شایانی نماید.
به عنوان مثال می‌توان با ایجاد یک صندوق حمایت از تولید محتوای تبلیغاتی خلاقانه به شرکت‌های تبلیغاتی و تولیدکنندگان محتوا که دارای طرح‌های نوآورانه و اصیل هستند تسهیلات مالی ارائه نمود. همچنین می‌توان با برگزاری جشنواره‌های تبلیغاتی و اهدای جوایز به آثار برتر از تولیدکنندگان محتوای خلاقانه تقدیر و تشویق نمود.
علاوه بر این می‌توان با همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی دوره‌های تخصصی در زمینه حقوق مالکیت فکری برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های مرتبط با صنعت تبلیغات برگزار نمود. این امر می‌تواند به تربیت نیروی انسانی متخصص و آگاه به حقوق مالکیت فکری کمک کرده و زمینه را برای توسعه صنعت تبلیغات تلویزیونی آذربایجان شرقی فراهم آورد.
باید توجه داشت که حفاظت از حقوق مالکیت فکری نه تنها یک وظیفه قانونی بلکه یک ضرورت اخلاقی و اجتماعی نیز می‌باشد. احترام به حقوق مالکیت فکری دیگران احترام به خلاقیت و نوآوری است و در بلندمدت به توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه کمک می‌کند.
بنابراین با تلاش و همکاری همه ذینفعان می‌توان نظام حمایتی حقوق مالکیت فکری را در صنعت تبلیغات تلویزیونی آذربایجان شرقی تقویت کرده و زمینه‌ای مناسب برای رشد و توسعه این صنعت فراهم آورد. این امر نه تنها به نفع تولیدکنندگان محتوای اصیل و خلاقانه است بلکه به نفع کل جامعه نیز می‌باشد.
در این راستا پیشنهاد می‌شود که یک کارگروه تخصصی متشکل از نمایندگان سازمان‌های دولتی نهادهای خصوصی دانشگاه‌ها و فعالان صنعت تبلیغات تشکیل شده و مسئولیت تدوین و اجرای یک برنامه جامع برای تقویت را بر عهده گیرد. این برنامه باید شامل اقدامات مختلفی از جمله آموزش اطلاع‌رسانی مشاوره حقوقی حمایت مالی و برخورد قاطع با متخلفان باشد.
با اجرای این برنامه می‌توان امیدوار بود که صنعت تبلیغات تلویزیونی آذربایجان شرقی به یک صنعت پویا خلاق و رقابتی تبدیل شود و نقش مؤثری در توسعه اقتصادی و اجتماعی این استان ایفا نماید.
لازم به ذکر است که این مقاله تنها یک بررسی اجمالی از است و نیازمند بررسی و تحقیق بیشتر در این زمینه می‌باشد. امید است که این مقاله گامی در جهت ارتقای سطح آگاهی فعالان این حوزه و تقویت نظام حمایتی حقوق مالکیت فکری در این استان باشد.
با توجه به پویایی و تحولات مستمر در صنعت تبلیغات و فناوری‌های نوین لازم است که قوانین و مقررات مربوط به حقوق مالکیت فکری نیز به طور مداوم بازنگری و به‌روزرسانی شوند تا بتوانند به طور مؤثر از حقوق صاحبان حق حمایت کرده و از نقض این حقوق پیشگیری نمایند. این امر نیازمند همکاری و تعامل نزدیک بین سازمان‌های دولتی نهادهای خصوصی و فعالان صنعت تبلیغات است.
همچنین لازم است که سازوکارهای حل اختلاف در زمینه حقوق مالکیت فکری در صنعت تبلیغات تسهیل و تسریع شوند تا صاحبان حق بتوانند به سرعت و به طور مؤثر از حقوق خود دفاع کرده و از خسارات ناشی از نقض این حقوق جلوگیری نمایند. این امر می‌تواند از طریق ایجاد مراکز داوری تخصصی و ارائه خدمات مشاوره حقوقی رایگان به صاحبان حق محقق شود.
علاوه بر این لازم است که فرهنگ احترام به حقوق مالکیت فکری در جامعه ترویج شود تا افراد از اهمیت این حقوق آگاه شده و از نقض آن خودداری نمایند. این امر می‌تواند از طریق برگزاری کمپین‌های اطلاع‌رسانی عمومی آموزش در مدارس و دانشگاه‌ها و حمایت از تولید محتوای اصیل و خلاقانه محقق شود.
با انجام این اقدامات می‌توان امیدوار بود که به طور کامل رعایت شده و این صنعت به یک صنعت پویا خلاق و رقابتی تبدیل شود.
دیدگاهتان را بنویسید