پرشتاب با گسترش روزافزون فضای مجازی و وابستگی انکارناپذیر زندگی روزمره به اینترنت متاسفانه شاهد افزایش چشمگیر جرایم سایبری هستیم. این جرایم که دامنه وسیعی از کلاهبرداری‌های مالی تا هتک حیثیت و نشر اکاذیب را در بر می‌گیرند می‌توانند خسارات جبران‌ناپذیری به افراد و جامعه وارد کنند. از این رو آگاهی از روش‌های مقابله با این تهدیدات و نحوه احقاق حق در فضای مجازی امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.
در این راستا پلیس فتا (پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات) به عنوان مرجعی تخصصی وظیفه رسیدگی به جرایم سایبری و حفظ امنیت شهروندان در فضای مجازی را بر عهده دارد. با توجه به پیچیدگی و تنوع این جرایم اطلاع از سریع‌ترین و کارآمدترین روش‌های شکایت به این نهاد می‌تواند در تسریع روند رسیدگی و کاهش خسارات احتمالی نقش بسزایی ایفا کند.
در این میان استان اصفهان به عنوان یکی از قطب‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور با جمعیتی جوان و پویا که حضور پررنگی در فضای مجازی دارند همواره در معرض تهدیدات سایبری بوده است. از این رو آشنایی شهروندان اصفهانی با سازوکارهای قانونی و رویه‌های عملی شکایت به پلیس فتا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
برای شروع فرآیند شکایت نخستین گام جمع‌آوری مستندات و مدارک مربوط به جرم سایبری است. این مدارک می‌توانند شامل اسکرین‌شات‌ها تصاویر فایل‌های صوتی و تصویری پیامک‌ها ایمیل‌ها و هرگونه اطلاعات دیگری باشند که بتوانند وقوع جرم و هویت مرتکب یا مرتکبان را اثبات کنند. به عنوان مثال در یک پرونده کلاهبرداری اینترنتی اسکرین‌شات از صفحات وب‌سایت جعلی رسیدهای پرداخت و مکالمات انجام شده با کلاهبردار می‌توانند به عنوان مدارک ارزشمند مورد استفاده قرار گیرند.
پس از جمع‌آوری مدارک نوبت به ثبت شکایت در سامانه رسمی پلیس فتا می‌رسد. این سامانه که با هدف تسهیل و تسریع فرآیند رسیدگی به شکایات سایبری راه‌اندازی شده است به شهروندان امکان می‌دهد تا بدون نیاز به مراجعه حضوری شکایت خود را به صورت آنلاین ثبت کنند. برای ثبت شکایت در این سامانه ابتدا باید در آن ثبت‌نام کرده و یک حساب کاربری ایجاد کنید. سپس با ورود به حساب کاربری خود می‌توانید فرم شکایت را تکمیل کرده و مدارک مربوطه را بارگذاری کنید.
در این مرحله دقت در تکمیل فرم شکایت و ارائه اطلاعات دقیق و کامل از اهمیت بالایی برخوردار است. هرچه اطلاعات ارائه شده دقیق‌تر و کامل‌تر باشد روند رسیدگی به شکایت سریع‌تر و کارآمدتر خواهد بود. به عنوان مثال در صورتی که اطلاعاتی در مورد هویت مرتکب یا آدرس محل سکونت وی در دسترس باشد حتماً باید در فرم شکایت ذکر شود.
پس از ثبت شکایت در سامانه پلیس فتا اقدام به بررسی و تحقیقات اولیه می‌کند. در این مرحله ممکن است از شاکی خواسته شود تا برای ارائه توضیحات بیشتر یا ارائه مدارک تکمیلی به صورت حضوری به پلیس فتا مراجعه کند. همچنین ممکن است پلیس فتا با استعلام از مراجع ذی‌صلاح اطلاعات بیشتری در مورد جرم سایبری و مرتکب یا مرتکبان آن کسب کند.
در صورتی که پلیس فتا پس از بررسی‌های اولیه تشخیص دهد که جرم سایبری به وقوع پیوسته است و شواهد کافی برای اثبات آن وجود دارد پرونده را برای رسیدگی قضایی به دادسرا ارسال می‌کند. در دادسرا پرونده توسط بازپرس مورد بررسی قرار گرفته و در صورت لزوم تحقیقات بیشتری انجام می‌شود. پس از تکمیل تحقیقات بازپرس تصمیم می‌گیرد که آیا پرونده باید به دادگاه ارسال شود یا خیر.
در صورتی که پرونده به دادگاه ارسال شود متهم یا متهمان احضار شده و در دادگاه به اتهامات خود پاسخ می‌دهند. پس از استماع دفاعیات متهم یا متهمان و بررسی مدارک و شواهد ارائه شده قاضی دادگاه حکم مقتضی را صادر می‌کند.
لازم به ذکر است که در برخی موارد امکان صلح و سازش بین شاکی و متهم نیز وجود دارد. در این صورت پرونده از روند قضایی خارج شده و با توافق طرفین مختومه می‌شود.
با توجه به پیچیدگی و حساسیت جرایم سایبری توصیه می‌شود که در صورت مواجهه با چنین جرایمی حتماً از مشاوره حقوقی یک وکیل متخصص در این زمینه بهره‌مند شوید. یک وکیل متخصص می‌تواند شما را در جمع‌آوری مدارک تنظیم شکایت و پیگیری پرونده راهنمایی کند و از حقوق شما در دادگاه دفاع کند.
علاوه بر این آگاهی از نکات ایمنی در فضای مجازی می‌تواند به پیشگیری از وقوع جرایم سایبری کمک کند. برخی از این نکات عبارتند از
استفاده از رمزهای عبور قوی و پیچیده برای حساب‌های کاربری خود
عدم افشای اطلاعات شخصی و مالی خود در فضای مجازی
عدم کلیک بر روی لینک‌های مشکوک و ناشناس
به‌روزرسانی مداوم نرم‌افزارهای امنیتی و آنتی‌ویروس
محافظت از دستگاه‌های خود در برابر ویروس‌ها و بدافزارها
آموزش کودکان و نوجوانان در مورد خطرات فضای مجازی و نحوه مقابله با آنها
تاکید می‌شود که پلیس فتا به عنوان حافظ امنیت شهروندان در فضای مجازی همواره در تلاش است تا با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و همکاری با سایر نهادهای ذی‌ربط از وقوع جرایم سایبری پیشگیری کرده و با مجرمان سایبری برخورد قاطع نماید. با این حال مسئولیت حفظ امنیت در فضای مجازی بر عهده تمامی شهروندان است. با رعایت نکات ایمنی و آگاهی از روش‌های مقابله با جرایم سایبری می‌توانیم فضای مجازی امن‌تر و سالم‌تری برای خود و دیگران ایجاد کنیم.
به ویژه در شهر اصفهان با توجه به توسعه روزافزون کسب‌وکارهای اینترنتی و استفاده گسترده از شبکه‌های اجتماعی آگاهی از این مسائل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. امید است با همکاری و تعامل سازنده بین پلیس فتا شهروندان و سایر نهادهای ذی‌ربط بتوانیم از بروز جرایم سایبری در این شهر جلوگیری کرده و فضای مجازی امن و پر رونقی را برای همه فراهم کنیم.
به یاد داشته باشیم که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با آموزش و آگاهی‌رسانی می‌توانیم از قربانی شدن افراد در فضای مجازی جلوگیری کنیم و جامعه‌ای سالم‌تر و امن‌تر داشته باشیم.
دیدگاهتان را بنویسید