با گسترش روزافزون فضای مجازی و نفوذ آن در تار و پود زندگی افراد شاهد ظهور و بروز چالش‌های جدیدی هستیم که نیازمند سازوکارهای نوین و کارآمد برای مقابله با آن‌ها است. یکی از این چالش‌ها وقوع جرایم سایبری است که متاسفانه با پیچیدگی‌های خاص خود قربانیان بسیاری را در سراسر جهان و از جمله کشور عزیزمان ایران درگیر ساخته است. این جرایم نه تنها امنیت مالی و اطلاعاتی افراد را تهدید می‌کنند بلکه می‌توانند آسیب‌های روحی و روانی جبران‌ناپذیری را نیز به همراه داشته باشند.
در این میان استان خراسان رضوی به عنوان یکی از قطب‌های مهم فرهنگی و اقتصادی کشور از این قاعده مستثنی نیست و با توجه به حضور گسترده مردم در فضای مجازی شاهد افزایش نسبی جرایم سایبری در این استان نیز هستیم. به همین دلیل آگاهی‌بخشی به شهروندان در خصوص نحوه مواجهه با این جرایم و ارائه راهکارهای سریع و موثر برای پیگیری و شکایت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
هدف اصلی این نوشتار بررسی و تشریح گام به گام فرآیند شکایت از جرایم سایبری در سال جاری است با این رویکرد که شهروندان محترم بتوانند در صورت مواجهه با چنین مشکلاتی با اطمینان خاطر و در کمترین زمان ممکن نسبت به احقاق حقوق خود اقدام نمایند. در این راستا تلاش شده است تا با زبانی ساده و روان اطلاعات لازم در خصوص مدارک مورد نیاز مراحل ثبت شکایت و نحوه پیگیری پرونده در اختیار مخاطبان گرامی قرار گیرد.
در ابتدای مسیر شناسایی دقیق نوع جرم سایبری رخ داده از اهمیت بسزایی برخوردار است. این شناخت به شاکی کمک می‌کند تا با ارائه اطلاعات صحیح و مستند به مراجع ذیصلاح روند رسیدگی به پرونده را تسریع بخشد. برای مثال اگر فردی مورد کلاهبرداری اینترنتی قرار گرفته باشد باید اطلاعات مربوط به حساب بانکی واریز کننده وجه مبالغ واریزی و مستندات مربوط به تراکنش‌های مالی را به دقت جمع‌آوری نماید. همچنین در صورتی که فردی مورد تهدید یا هتک حیثیت در فضای مجازی قرار گرفته باشد باید مستندات مربوط به پیام‌ها تصاویر و یا ویدئوهای منتشر شده را به همراه داشته باشد.
پس از جمع‌آوری اطلاعات و مستندات لازم گام بعدی مراجعه به سایت پلیس فتا به آدرس cyberpolice.ir و ثبت شکایت اولیه است. در این مرحله شاکی باید با ورود اطلاعات هویتی خود و شرح دقیق ماوقع شکایت خود را به صورت آنلاین ثبت نماید. لازم به ذکر است که در این مرحله ارائه اطلاعات دقیق و صحیح از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و هرگونه ارائه اطلاعات نادرست یا ناقص می‌تواند منجر به طولانی شدن روند رسیدگی به پرونده شود.
پس از ثبت شکایت آنلاین شاکی باید در اسرع وقت به یکی از دفاتر پلیس فتا در سراسر کشور مراجعه نموده و شکایت خود را به صورت رسمی ثبت نماید. در این مرحله شاکی باید مدارک هویتی خود مستندات مربوط به جرم سایبری رخ داده و کد رهگیری دریافت شده از سایت پلیس فتا را به همراه داشته باشد. در دفاتر پلیس فتا کارشناسان مجرب به بررسی شکایت شاکی پرداخته و در صورت لزوم تحقیقات تکمیلی را انجام می‌دهند.
در استان خراسان رضوی دفاتر پلیس فتا در شهرستان‌های مختلف از جمله مشهد نیشابور سبزوار و تربت حیدریه آماده ارائه خدمات به شهروندان محترم هستند. شهروندان می‌توانند با مراجعه به نزدیک‌ترین دفتر پلیس فتا در محل سکونت خود نسبت به ثبت شکایت و پیگیری پرونده خود اقدام نمایند.
پس از ثبت شکایت رسمی پرونده به دادسرای جرایم رایانه‌ای ارجاع داده می‌شود. در دادسرا قاضی پرونده با بررسی مستندات ارائه شده و انجام تحقیقات لازم در خصوص جرم بودن یا نبودن عمل ارتکابی تصمیم‌گیری می‌کند. در صورتی که قاضی پرونده عمل ارتکابی را جرم تشخیص دهد پرونده به دادگاه ارجاع داده می‌شود.
در دادگاه متهم به جرم سایبری محاکمه شده و در صورت اثبات جرم به مجازات تعیین شده در قانون محکوم می‌شود. مجازات جرایم سایبری بسته به نوع جرم ارتکابی می‌تواند شامل حبس جزای نقدی شلاق و یا محرومیت از حقوق اجتماعی باشد.
یکی از نکات مهمی که باید به آن توجه داشت سرعت عمل در ثبت شکایت است. هر چه سریع‌تر نسبت به ثبت شکایت اقدام شود احتمال شناسایی و دستگیری مجرم سایبری افزایش می‌یابد. زیرا مجرمان سایبری معمولاً پس از ارتکاب جرم به سرعت اقدام به پاک کردن ردپای خود می‌کنند و هر چه زمان بیشتری بگذرد ردیابی آن‌ها دشوارتر می‌شود.
علاوه بر این حفظ مستندات مربوط به جرم سایبری رخ داده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این مستندات می‌توانند به عنوان ادله محکمه پسند در دادگاه مورد استفاده قرار گیرند و به اثبات جرم کمک کنند. بنابراین شاکی باید تمام پیام‌ها تصاویر ویدئوها و یا سایر مستندات مربوط به جرم سایبری را به دقت حفظ نموده و در اختیار مراجع ذیصلاح قرار دهد.
همچنین توصیه می‌شود که شهروندان محترم در هنگام استفاده از فضای مجازی نکات ایمنی را رعایت نموده و از افشای اطلاعات شخصی خود در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی غیرمعتبر خودداری نمایند. استفاده از گذرواژه‌های قوی و پیچیده فعال‌سازی قابلیت احراز هویت دو مرحله‌ای و به‌روزرسانی مستمر نرم‌افزارهای امنیتی می‌تواند به میزان قابل توجهی از وقوع جرایم سایبری جلوگیری نماید.
تاکید می‌شود که پلیس فتا به عنوان حافظ امنیت شهروندان در فضای مجازی همواره آماده ارائه خدمات به مردم شریف ایران است. شهروندان می‌توانند در صورت مواجهه با هرگونه جرم سایبری با مراجعه به سایت پلیس فتا و یا تماس با شماره تلفن‌های 110 و 197 نسبت به ثبت شکایت و دریافت راهنمایی‌های لازم اقدام نمایند. امید است با همکاری و تعامل هر چه بیشتر شهروندان و پلیس فتا شاهد کاهش چشمگیر جرایم سایبری در کشور عزیزمان باشیم.
این مقاله با هدف آگاهی‌بخشی به شهروندان در خصوص نحوه شکایت از جرایم سایبری در سال جاری تهیه شده است. با این حال لازم به ذکر است که قوانین و مقررات مربوط به جرایم سایبری ممکن است در طول زمان تغییر کنند. بنابراین توصیه می‌شود که شهروندان محترم قبل از اقدام به ثبت شکایت از آخرین قوانین و مقررات مربوطه اطلاع حاصل نمایند.
دیدگاهتان را بنویسید