در پهنه گیتی سازمان‌ها و نهادهای گوناگونی به منظور انتظام و پیشبرد امور جامعه بشری شکل گرفته‌اند. این تشکیلات همچون چرخ‌دنده‌های یک ماشین عظیم در تعامل با یکدیگر وظیفه هدایت و خدمت‌رسانی به آحاد جامعه را بر عهده دارند. در این میان نظام تعلیم و تربیت به عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه و تعالی هر کشوری نقشی بی‌بدیل در ساختن آینده‌ای روشن و پرامید ایفا می‌کند.
آموزش و پرورش با تربیت نسل جوان و آماده‌سازی آنان برای ورود به عرصه‌های مختلف زندگی در واقع سرمایه‌گذاری بلندمدتی برای پیشرفت و شکوفایی جامعه محسوب می‌شود. این نظام از یک سو به انتقال دانش و مهارت‌های لازم به دانش‌آموزان می‌پردازد و از سوی دیگر به پرورش استعدادها و خلاقیت‌های آنان کمک می‌کند.
با این حال علی‌رغم اهمیت والای آموزش و پرورش گاهی اوقات ممکن است مشکلاتی در این سیستم رخ دهد که باعث نارضایتی و گلایه برخی از افراد جامعه شود. این مشکلات می‌توانند در زمینه‌های مختلفی از جمله کیفیت تدریس امکانات آموزشی رفتار نامناسب معلمان و یا تبعیض در ارائه خدمات آموزشی بروز کنند.
در چنین شرایطی افرادی که احساس می‌کنند حقوقشان در نظام آموزشی تضییع شده است این حق را دارند که به دنبال احقاق حق خود باشند. اما سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چگونه می‌توان از نظام آموزش و پرورش شکایت کرد؟ و چه مراحلی برای پیگیری این شکایات وجود دارد؟
در این نوشتار تلاش خواهیم کرد تا با بررسی قوانین و مقررات مربوطه به این سوالات پاسخ دهیم و راهنمایی‌های لازم را در اختیار افرادی که قصد دارند از نظام آموزش و پرورش شکایت کنند قرار دهیم.
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید در نظر داشته باشیم این است که شکایت از یک سازمان یا نهاد دولتی فرایندی قانونی است که نیازمند رعایت تشریفات و الزامات خاصی است. بنابراین قبل از هر اقدامی لازم است اطلاعات کافی در مورد قوانین و مقررات مربوطه کسب کنیم و با آگاهی کامل در این مسیر قدم برداریم.
در استان خراسان رضوی با وجود تلاش‌های فراوانی که در جهت بهبود کیفیت آموزش و پرورش صورت گرفته است همچنان ممکن است مشکلاتی وجود داشته باشد که باعث نارضایتی برخی از شهروندان شود. به عنوان مثال کمبود فضای آموزشی در برخی از مناطق تراکم بالای دانش‌آموزان در کلاس‌ها و یا عدم دسترسی به معلمان متخصص در برخی از رشته‌ها از جمله مشکلاتی هستند که ممکن است در این استان وجود داشته باشد.
شهر مشهد به عنوان پایتخت معنوی ایران و یکی از بزرگترین شهرهای کشور با جمعیت میلیونی خود همواره با چالش‌های خاصی در زمینه آموزش و پرورش روبرو بوده است. کمبود مدارس فرسودگی برخی از ساختمان‌های آموزشی و یا عدم تناسب امکانات آموزشی با نیازهای دانش‌آموزان از جمله مشکلاتی هستند که ممکن است در این شهر وجود داشته باشد.
در چنین شرایطی افرادی که احساس می‌کنند حقوقشان در نظام آموزشی تضییع شده است می‌توانند از طریق مراجع مختلفی اقدام به طرح شکایت کنند. یکی از این مراجع سازمان بازرسی کل کشور است. این سازمان به عنوان یکی از نهادهای نظارتی قوه قضائیه وظیفه رسیدگی به شکایات و گزارش‌های مربوط به سوء جریان‌های اداری را بر عهده دارد.
افرادی که قصد دارند از سازمان آموزش و پرورش شکایت کنند می‌توانند با مراجعه به دفاتر این سازمان در سراسر کشور شکایت خود را به صورت کتبی ارائه دهند. در این شکایت لازم است اطلاعات دقیق و کاملی در مورد موضوع شکایت زمان و مکان وقوع آن و همچنین اسناد و مدارک مربوطه ارائه شود.
پس از ثبت شکایت سازمان بازرسی کل کشور تحقیقات لازم را در مورد موضوع شکایت انجام می‌دهد و در صورت احراز تخلف اقدامات قانونی لازم را انجام می‌دهد. این اقدامات می‌تواند شامل تذکر جریمه و یا حتی معرفی متخلف به مراجع قضایی باشد.
علاوه بر سازمان بازرسی کل کشور مراجع دیگری نیز وجود دارند که می‌توان از طریق آن‌ها اقدام به طرح شکایت از نظام آموزش و پرورش کرد. یکی از این مراجع دیوان عدالت اداری است. این دیوان به عنوان یک مرجع قضایی مستقل وظیفه رسیدگی به شکایات و اعتراضات مربوط به تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی را بر عهده دارد.
افرادی که معتقدند تصمیمات یا اقدامات سازمان آموزش و پرورش حقوق آن‌ها را تضییع کرده است می‌توانند با مراجعه به دیوان عدالت اداری دادخواست خود را ارائه دهند. در این دادخواست لازم است اطلاعات دقیق و کاملی در مورد موضوع شکایت دلایل و مستندات مربوطه و همچنین خسارات وارده ارائه شود.
دیوان عدالت اداری پس از بررسی دادخواست و انجام تحقیقات لازم در مورد موضوع شکایت تصمیم‌گیری می‌کند. در صورتی که دیوان حق را به شاکی بدهد می‌تواند دستور به ابطال تصمیم یا اقدام مورد اعتراض و یا جبران خسارات وارده صادر کند.
یکی دیگر از مراجعی که می‌توان از طریق آن اقدام به طرح شکایت از نظام آموزش و پرورش کرد وزارت آموزش و پرورش است. این وزارتخانه به عنوان متولی اصلی نظام تعلیم و تربیت کشور دارای واحدهای مختلفی است که وظیفه رسیدگی به شکایات و اعتراضات مربوط به عملکرد مدارس و سایر واحدهای آموزشی را بر عهده دارند.
افرادی که قصد دارند از عملکرد یک مدرسه معلم یا سایر کارکنان آموزش و پرورش شکایت کنند می‌توانند با مراجعه به این واحدها شکایت خود را به صورت کتبی یا شفاهی ارائه دهند. در این شکایت لازم است اطلاعات دقیق و کاملی در مورد موضوع شکایت زمان و مکان وقوع آن و همچنین اسناد و مدارک مربوطه ارائه شود.
وزارت آموزش و پرورش پس از دریافت شکایت تحقیقات لازم را در مورد موضوع شکایت انجام می‌دهد و در صورت احراز تخلف اقدامات قانونی لازم را انجام می‌دهد. این اقدامات می‌تواند شامل تذکر جریمه انتقال و یا حتی اخراج متخلف از آموزش و پرورش باشد.
علاوه بر این مراجع سازمان‌های مردم نهاد و انجمن‌های اولیا و مربیان نیز می‌توانند در پیگیری شکایات مربوط به نظام آموزش و پرورش نقش موثری ایفا کنند. این سازمان‌ها و انجمن‌ها با داشتن ارتباط نزدیک با دانش‌آموزان والدین و معلمان می‌توانند به عنوان واسطه‌ای بین مردم و مسئولان آموزش و پرورش عمل کنند و در جهت حل مشکلات و رفع نارضایتی‌ها تلاش کنند.
به عنوان مثال انجمن اولیا و مربیان هر مدرسه می‌تواند با برگزاری جلسات منظم با والدین و معلمان به بررسی مشکلات و چالش‌های موجود در مدرسه بپردازد و راهکارهایی برای حل آن‌ها ارائه دهد. همچنین این انجمن می‌تواند با برقراری ارتباط با مسئولان آموزش و پرورش مشکلات و نیازهای مدرسه را به آن‌ها منتقل کند و در جهت تامین آن‌ها تلاش کند.
باید به این نکته توجه داشته باشیم که شکایت از نظام آموزش و پرورش حق قانونی هر شهروندی است که احساس می‌کند حقوقش در این نظام تضییع شده است. اما این حق باید با رعایت ادب و احترام و با ارائه اطلاعات دقیق و مستند مورد استفاده قرار گیرد.
هدف از شکایت نباید صرفا انتقام‌جویی یا تخریب باشد بلکه باید تلاش برای اصلاح و بهبود نظام آموزشی و ارتقای کیفیت خدمات آموزشی باشد. با همکاری و همدلی همه افراد جامعه می‌توانیم نظام آموزشی را به گونه‌ای طراحی کنیم که بتواند به بهترین شکل ممکن نیازهای دانش‌آموزان را برآورده کند و آینده‌ای روشن و پرامید را برای آنان رقم بزند.
امیدواریم این نوشتار توانسته باشد اطلاعات مفیدی در مورد نحوه شکایت از نظام آموزش و پرورش در اختیار شما قرار داده باشد. با آگاهی از حقوق و تکالیف خود می‌توانیم در جهت ساختن جامعه‌ای عادلانه‌تر و توسعه‌یافته‌تر گام برداریم.
دیدگاهتان را بنویسید