در پیچیدگی‌های نظام حقوقی گاه پیش می‌آید که افراد به دنبال احقاق حقوق خود نیازمند بهره‌گیری از دانش تخصصی کارشناسان رسمی دادگستری می‌شوند. این متخصصان با تکیه بر دانش فنی و تجربیات خود به قاضی در روشن ساختن ابعاد فنی پرونده کمک می‌کنند. اما چه می‌شود اگر نظر کارشناس مورد پذیرش طرفین دعوا واقع نشود؟ یا بدتر از آن اگر عملکرد کارشناس مصداق تخلف و کوتاهی در انجام وظیفه باشد؟
در این میان مکانیسم‌هایی برای نظارت بر عملکرد کارشناسان و رسیدگی به شکایات مطروحه علیه آن‌ها در نظر گرفته شده است. این سازوکارها با هدف تضمین بی‌طرفی دقت و رعایت اصول اخلاقی در ارائه نظرات کارشناسی طراحی شده‌اند. در این نوشتار تلاش خواهد شد تا به بررسی این سازوکارها و فرآیند شکایت از کارشناسان رسمی دادگستری پرداخته شود.
همانطور که می‌دانید دادگستری به عنوان مرجعی برای احقاق حقوق شهروندان همواره در تلاش است تا با استفاده از ابزارهای نوین و تقویت بنیه کارشناسی خود فرآیند دادرسی را تسهیل و تسریع کند. استفاده از نظرات کارشناسان رسمی یکی از این ابزارهاست که به قاضی در اتخاذ تصمیم صحیح کمک می‌کند. اما اهمیت این موضوع زمانی دوچندان می‌شود که بدانیم نظر کارشناس می‌تواند تأثیر بسزایی در سرنوشت پرونده داشته باشد.
در این میان حفظ حقوق شهروندان در برابر هرگونه قصور یا تقصیر احتمالی از سوی کارشناسان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به همین دلیل قانونگذار سازوکارهایی را برای طرح شکایت از کارشناسان و رسیدگی به آن‌ها پیش‌بینی کرده است. این سازوکارها به افراد این امکان را می‌دهند تا در صورت مشاهده هرگونه تخلف مراتب را به مراجع ذی‌صلاح اطلاع داده و خواستار رسیدگی به موضوع شوند.
حال سوال اصلی این است که فرآیند شکایت از کارشناسان رسمی دادگستری به چه صورت است؟ چه مراحلی باید طی شود و چه مدارکی مورد نیاز است؟ در ادامه به این سوالات و سایر ابهامات مرتبط با این موضوع پاسخ خواهیم داد.
نخستین گام در فرآیند شکایت شناسایی مرجع صالح برای رسیدگی به شکایت است. به طور کلی رسیدگی به تخلفات کارشناسان رسمی دادگستری در صلاحیت دادسرای انتظامی کانون کارشناسان رسمی دادگستری است. این دادسرا پس از دریافت شکایت نسبت به بررسی موضوع و انجام تحقیقات لازم اقدام می‌کند.
نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که شکایت باید مستند به مدارک و دلایل کافی باشد. صرف ادعا و بدون ارائه مستندات نمی‌تواند مبنای رسیدگی قرار گیرد. بنابراین شاکی باید تلاش کند تا مدارک و شواهدی را جمع‌آوری کند که نشان‌دهنده تخلف کارشناس باشد.
این مدارک می‌تواند شامل موارد زیر باشد
تصویر نظریه کارشناسی مورد اعتراض
تصویر مستندات پرونده‌ای که نظر کارشناسی در آن ارائه شده است
هرگونه مدرک دیگری که نشان‌دهنده تخلف کارشناس باشد (مانند شهادت شهود اسناد و مدارک فنی و غیره)
پس از جمع‌آوری مدارک شاکی باید نسبت به تنظیم شکایت‌نامه اقدام کند. شکایت‌نامه باید حاوی اطلاعات زیر باشد
نام و نام خانوادگی شاکی
نشانی و شماره تماس شاکی
نام و نام خانوادگی کارشناس مورد شکایت
موضوع شکایت
دلایل و مستندات شکایت
تاریخ و امضای شاکی
پس از تنظیم شکایت‌نامه شاکی باید آن را به دادسرای انتظامی کانون کارشناسان رسمی دادگستری ارائه کند. دادسرا پس از دریافت شکایت نسبت به بررسی آن اقدام می‌کند. در صورتی که دادسرا شکایت را وارد تشخیص دهد نسبت به احضار کارشناس و انجام تحقیقات لازم اقدام می‌کند.
در جریان رسیدگی به شکایت کارشناس نیز این فرصت را دارد تا از خود دفاع کند و توضیحات لازم را ارائه دهد. دادسرا پس از استماع اظهارات طرفین و بررسی مدارک و مستندات ارائه شده نسبت به صدور رأی مقتضی اقدام می‌کند.
رأی دادسرا ممکن است شامل یکی از موارد زیر باشد
عدم احراز تخلف
تخلف انتظامی درجه 1 (توبیخ کتبی)
تخلف انتظامی درجه 2 (محرومیت از اشتغال به کار کارشناسی به مدت سه ماه تا یک سال)
تخلف انتظامی درجه 3 (محرومیت از اشتغال به کار کارشناسی به مدت یک سال تا پنج سال)
تخلف انتظامی درجه 4 (ابطال پروانه کارشناسی)
در صورتی که شاکی یا کارشناس نسبت به رأی صادره اعتراض داشته باشند می‌توانند نسبت به آن تجدیدنظرخواهی کنند. مرجع تجدیدنظر دادگاه عالی انتظامی کارشناسان رسمی دادگستری است. رأی دادگاه عالی انتظامی قطعی و لازم‌الاجرا است.
علاوه بر دادسرای انتظامی کانون کارشناسان رسمی دادگستری مراجع دیگری نیز ممکن است صلاحیت رسیدگی به تخلفات کارشناسان را داشته باشند. به عنوان مثال در صورتی که تخلف کارشناس جنبه کیفری داشته باشد (مانند ارائه گواهی خلاف واقع) موضوع در دادگاه کیفری نیز قابل رسیدگی است.
همچنین در صورتی که تخلف کارشناس منجر به ورود خسارت به شاکی شده باشد شاکی می‌تواند برای مطالبه خسارت به دادگاه حقوقی مراجعه کند. در این صورت دادگاه حقوقی پس از بررسی موضوع و احراز تخلف کارشناس نسبت به صدور حکم جبران خسارت اقدام می‌کند.
به این نکته توجه داشته باشید که فرآیند شکایت از کارشناسان رسمی دادگستری ممکن است زمان‌بر و پیچیده باشد. بنابراین توصیه می‌شود که پیش از اقدام به طرح شکایت با یک وکیل یا مشاور حقوقی مجرب مشورت کنید. وکیل یا مشاور حقوقی می‌تواند شما را در جمع‌آوری مدارک تنظیم شکایت‌نامه و پیگیری پرونده یاری کند.
در استان اصفهان با توجه به بافت تاریخی و فرهنگی غنی آن پرونده‌های مربوط به میراث فرهنگی و آثار باستانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این پرونده‌ها نظرات کارشناسان رسمی دادگستری در رشته‌های مرتبط (مانند باستان‌شناسی مرمت آثار تاریخی و غیره) نقش تعیین‌کننده‌ای در روشن شدن ابعاد فنی موضوع و اتخاذ تصمیم صحیح توسط قاضی ایفا می‌کند.
به همین دلیل نظارت بر عملکرد کارشناسان رسمی دادگستری در این استان از اهمیت مضاعفی برخوردار است. کانون کارشناسان رسمی دادگستری استان اصفهان با برگزاری دوره‌های آموزشی و نظارت مستمر بر عملکرد کارشناسان تلاش می‌کند تا از ارائه نظرات کارشناسی دقیق و بی‌طرفانه اطمینان حاصل کند.
همچنین دادسرای انتظامی کانون کارشناسان رسمی دادگستری استان اصفهان به طور جدی به شکایات مطروحه علیه کارشناسان رسیدگی می‌کند و در صورت احراز تخلف نسبت به صدور رأی مقتضی اقدام می‌کند.
یادآوری این نکته ضروری است که هدف از طرح شکایت از کارشناسان رسمی دادگستری صرفاً مجازات کارشناس متخلف نیست بلکه هدف اصلی تضمین ارائه نظرات کارشناسی دقیق بی‌طرفانه و مطابق با اصول اخلاقی است. این امر به نوبه خود به تحقق عدالت و احقاق حقوق شهروندان کمک می‌کند.
در نظام قضایی کارشناسان بازویی توانمند برای قاضی به شمار می‌روند اما این بازو باید سالم و دقیق عمل کند تا عدالت به درستی اجرا شود. فرآیند شکایت ابزاری است برای اطمینان از این سلامت و دقت.
دیدگاهتان را بنویسید