در این نوشتار تلاش بر آن است تا با زبانی رسا و بی پرده به کالبد شکافی یکی از تلخ‌ترین و در عین حال رایج‌ترین پدیده‌های حقوقی و اجتماعی در جامعه بپردازیم. پدیده‌ای که نه تنها بر پیکره خانواده این بنیاد اساسی اجتماع سایه می‌افکند بلکه تبعات گسترده‌ای را در ابعاد روانی اقتصادی و حتی فرهنگی به همراه دارد. در این مسیر با نگاهی دقیق به قوانین و مقررات جاری کشور به بررسی جوانب مختلف این موضوع خواهیم پرداخت و تلاش خواهیم کرد تا تصویری روشن و کاربردی از فرایند پیش رو حقوق و تکالیف طرفین و چالش‌های احتمالی ارائه دهیم.
در آغاز لازم است به این نکته اشاره کنیم که انحلال پیمان زناشویی خواه از سوی مرد باشد یا زن امری ناخوشایند و گریزناپذیر است. با این حال در شرایطی که ادامه زندگی مشترک به دلایل مختلف غیرممکن شده و آرامش و آسایش روانی طرفین در خطر است توسل به راهکارهای قانونی و طی کردن مسیر جدایی می‌تواند به عنوان آخرین گزینه مطرح شود.
در نظام حقوقی ما حق طلاق به طور سنتی به مردان اعطا شده است. این بدان معناست که مرد می‌تواند با رعایت شرایط و تشریفات قانونی نسبت به انحلال نکاح اقدام نماید. با این حال این حق مطلق نبوده و مشروط به رعایت حقوق زن و پرداخت حقوق مالی وی است. به عبارت دیگر مرد نمی‌تواند به صرف اراده شخصی و بدون دلیل موجه همسر خود را مطلقه سازد.
فرایند دادخواست جدایی از جانب مرد با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده آغاز می‌شود. در این دادخواست مرد باید دلایل و مستندات خود را برای درخواست طلاق به طور واضح و مستند بیان کند. این دلایل می‌تواند شامل مواردی همچون عدم تمکین زن سوء رفتار زن ارتکاب زن به جرایم منافی عفت بیماری صعب العلاج زن و یا هر دلیل دیگری باشد که ادامه زندگی مشترک را غیرممکن سازد.
پس از تقدیم دادخواست دادگاه خانواده اقدام به تعیین وقت رسیدگی می‌نماید و طرفین را برای حضور در جلسه دادرسی دعوت می‌کند. در جلسه دادرسی مرد باید دلایل و مستندات خود را به دادگاه ارائه دهد و زن نیز می‌تواند به دفاع از خود بپردازد و دلایل و مستندات خود را در رد ادعاهای مرد ارائه نماید.
دادگاه پس از استماع اظهارات طرفین و بررسی مدارک و مستندات ارائه شده اقدام به صدور رای می‌نماید. در صورتی که دادگاه دلایل مرد را موجه تشخیص دهد حکم طلاق را صادر می‌کند. با این حال صدور حکم طلاق به معنای پایان کار نیست. قبل از اجرای حکم طلاق مرد باید حقوق مالی زن را به طور کامل پرداخت کند. این حقوق شامل مواردی همچون مهریه نفقه معوقه اجرت المثل ایام زوجیت و نحله (در صورت وجود شرایط) می‌باشد.
یکی از مهم‌ترین مسائلی که در این میان مطرح می‌شود بحث مهریه است. مهریه حقی است که به موجب عقد نکاح به زن تعلق می‌گیرد و مرد موظف است آن را به زن پرداخت نماید. در صورتی که مرد توانایی پرداخت مهریه را به طور یکجا نداشته باشد می‌تواند از دادگاه تقاضای تقسیط مهریه را نماید. دادگاه با بررسی وضعیت مالی مرد در صورت احراز ناتوانی وی مهریه را به صورت اقساط تعیین می‌کند.
مسئله دیگری که در این فرایند اهمیت دارد حضانت فرزندان است. در صورتی که زوجین دارای فرزند باشند دادگاه در خصوص حضانت فرزندان تصمیم‌گیری می‌کند. بر اساس قانون حضانت فرزندان تا سن هفت سالگی با مادر است و پس از آن حضانت به پدر منتقل می‌شود. با این حال دادگاه می‌تواند با در نظر گرفتن مصلحت فرزندان تصمیم دیگری اتخاذ نماید.
در این میان نقش وکیل دادگستری بسیار حائز اهمیت است. یک وکیل مجرب می‌تواند با ارائه مشاوره حقوقی مناسب موکل خود را در جریان حقوق و تکالیف خود قرار داده و او را در طی کردن مسیر طلاق یاری نماید. وکیل می‌تواند با تنظیم دادخواست مناسب ارائه مدارک و مستندات کافی و دفاع از حقوق موکل در دادگاه به حصول نتیجه مطلوب کمک کند.
علاوه بر این وکیل می‌تواند با انجام مذاکرات صلح آمیز با طرف مقابل به حل و فصل اختلافات و کاهش تنش‌ها کمک کند. در بسیاری از موارد زوجین می‌توانند با توافق در خصوص مسائل مختلف از جمله مهریه نفقه حضانت فرزندان و سایر حقوق مالی و غیرمالی به توافق برسند و بدون نیاز به طرح دعوا در دادگاه از یکدیگر جدا شوند.
لازم به ذکر است که فرایند طلاق می‌تواند بسیار پیچیده و زمان‌بر باشد. به همین دلیل توصیه می‌شود که قبل از اقدام به طلاق حتماً با یک وکیل مجرب مشورت کنید و از راهنمایی‌های وی بهره‌مند شوید.
امیدواریم که این نوشتار توانسته باشد تصویری روشن و کاربردی از فرایند جدایی از جانب مرد ارائه دهد. با این حال باید به این نکته توجه داشت که هر پرونده طلاق شرایط خاص خود را دارد و نمی‌توان یک نسخه واحد برای همه ارائه کرد. به همین دلیل توصیه می‌شود که در صورت مواجهه با این مسئله حتماً با یک وکیل متخصص مشورت کنید و از راهنمایی‌های وی بهره‌مند شوید.
شایان ذکر است که در سال 1403 تغییراتی در قوانین و مقررات مربوط به طلاق ایجاد شده است. به عنوان مثال قانون حمایت خانواده مصوب سال 1391 اصلاح شده و برخی از مواد آن تغییر کرده است. همچنین بخشنامه های جدیدی از سوی قوه قضاییه در خصوص نحوه رسیدگی به پرونده های طلاق صادر شده است. به همین دلیل لازم است که قبل از اقدام به طلاق از آخرین تغییرات قانونی و مقررات مربوطه مطلع شوید.
یکی از این تغییرات مهم افزایش نقش مراکز مشاوره خانواده در فرایند جدایی است. بر اساس قانون جدید زوجینی که قصد جدایی دارند قبل از مراجعه به دادگاه باید به مراکز مشاوره خانواده مراجعه کرده و در جلسات مشاوره شرکت نمایند. هدف از این امر تلاش برای صلح و سازش بین زوجین و جلوگیری از فروپاشی خانواده است. در صورتی که زوجین پس از شرکت در جلسات مشاوره همچنان بر تصمیم خود برای جدایی اصرار داشته باشند مراکز مشاوره خانواده گواهی عدم امکان سازش صادر می‌کنند و زوجین می‌توانند با ارائه این گواهی به دادگاه نسبت به طرح دعوای طلاق اقدام نمایند.
تغییر دیگری که در قوانین و مقررات مربوط به جدایی ایجاد شده است مربوط به بحث مهریه است. بر اساس قانون جدید در صورتی که مهریه زن بیش از 110 سکه بهار آزادی باشد مرد تنها در صورتی به زندان محکوم می‌شود که توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد و از پرداخت آن خودداری کند. در غیر این صورت مرد می‌تواند از دادگاه تقاضای اعسار نماید و مهریه را به صورت اقساط پرداخت کند.
همچنین تغییراتی در خصوص نحوه رسیدگی به پرونده های جدایی ایجاد شده است. بر اساس قانون جدید دادگاه ها موظفند که پرونده های جدایی را با سرعت و دقت بیشتری رسیدگی کنند و از اطاله دادرسی جلوگیری نمایند. هدف از این امر کاهش آسیب های روانی و اجتماعی ناشی از جدایی و تسهیل فرایند جدایی برای زوجین است.
با توجه به تغییرات مذکور توصیه می شود که قبل از اقدام به جدایی حتماً با یک وکیل مجرب مشورت کنید و از آخرین تغییرات قانونی و مقررات مربوطه مطلع شوید. یک وکیل مجرب می تواند با ارائه مشاوره حقوقی مناسب شما را در جریان حقوق و تکالیف خود قرار داده و به شما در طی کردن مسیر جدایی کمک کند.
امیدواریم که این اطلاعات برای شما مفید بوده باشد و بتوانید با استفاده از آن تصمیمات آگاهانه تری در خصوص زندگی مشترک خود اتخاذ نمایید. به امید آنکه هیچ خانواده ای در معرض فروپاشی قرار نگیرد و همه زوجین بتوانند در کنار یکدیگر زندگی شاد و موفقی داشته باشند.
در این میان توجه به یک نکته اساسی ضروری است تلاش برای حفظ و استحکام بنیان خانواده همواره باید در اولویت قرار گیرد. جدایی آخرین راه حل است و نباید به عنوان اولین گزینه مطرح شود. زوجین باید قبل از اقدام به جدایی تمام تلاش خود را برای حل و فصل اختلافات و بهبود روابط خود به کار گیرند. مشاوره با متخصصان خانواده شرکت در کلاس های آموزشی و استفاده از راهکارهای سازنده می تواند به زوجین در این مسیر کمک کند.
در صورتی که تمام تلاش ها برای حفظ زندگی مشترک بی نتیجه بماند و جدایی به عنوان آخرین راه حل مطرح شود زوجین باید با رعایت اخلاق و احترام متقابل نسبت به طی کردن فرایند جدایی اقدام نمایند. جدایی نباید به عرصه ای برای انتقام گیری و تضییع حقوق طرف مقابل تبدیل شود. زوجین باید با همکاری و همدلی تلاش کنند تا کمترین آسیب به خود و فرزندانشان وارد شود.
به امید آنکه شاهد کاهش آمار جدایی در جامعه باشیم و همه زوجین بتوانند در کنار یکدیگر زندگی شاد و موفقی داشته باشند.
لازم است به این نکته اشاره کنیم که این نوشتار صرفاً به منظور ارائه اطلاعات کلی در خصوص جدایی از جانب مرد تهیه شده است و نمی توان آن را به عنوان یک مشاوره حقوقی تلقی کرد. برای دریافت مشاوره حقوقی دقیق و متناسب با شرایط خاص خود حتماً با یک وکیل مجرب مشورت کنید.
دیدگاهتان را بنویسید