در پیچیدگی‌های زندگی مشترک گاه گره‌هایی ناگزیر پدید می‌آیند که نیازمند مداخله قانون و سازوکارهای حقوقی‌اند. در این میان مباحث مربوط به تامین مالی خانواده و مسئولیت‌های ناشی از آن همواره از جمله پرتکرارترین و حساس‌ترین مسائل مورد بررسی در محاکم و نهادهای شبه‌قضایی بوده‌اند. یکی از این موارد درخواست رسیدگی به موضوع تامین مایحتاج زندگی و هزینه‌های جاری یک فرد توسط دیگری است که در اصطلاح حقوقی از آن با عنوان “نفقه” یاد می‌شود.
در سال‌های اخیر با توجه به افزایش آگاهی عمومی نسبت به حقوق و تکالیف متقابل افراد در روابط خانوادگی شاهد افزایش قابل توجه مراجعات به مراجع قضایی و شبه‌قضایی برای مطالبه این حق بوده‌ایم. این موضوع به ویژه در میان زوجینی که در آستانه جدایی یا پس از آن قرار دارند از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این میان یکی از سوالات پرتکراری که ذهن بسیاری از افراد را به خود مشغول می‌کند مدت زمانی است که صرف رسیدگی به این نوع دعاوی در مراجع قانونی می‌شود. به عبارت دیگر بسیاری از افراد تمایل دارند بدانند که فرآیند رسیدگی به دادخواست مطالبه تامین مالی به طور متوسط چه مدت به طول می‌انجامد و چه عواملی می‌توانند بر این بازه زمانی تاثیرگذار باشند.
برای پاسخ به این سوال ابتدا لازم است نگاهی دقیق‌تر به ساختار و عملکرد نهادهای رسیدگی‌کننده به این نوع دعاوی داشته باشیم. در نظام حقوقی کنونی شوراهای حل اختلاف به عنوان یکی از مهم‌ترین مراجع رسیدگی به دعاوی خانوادگی از جمله دعاوی مربوط به تامین مالی ایفای نقش می‌کنند. این شوراها با هدف کاهش حجم ورودی پرونده‌ها به دادگاه‌ها و تسریع در فرآیند رسیدگی به اختلافات تاسیس شده‌اند و تلاش می‌کنند تا از طریق ایجاد صلح و سازش میان طرفین از تشکیل پرونده‌های قضایی جلوگیری کنند. با این حال در صورتی که تلاش‌های صلح‌جویانه این شوراها به نتیجه نرسد پرونده به دادگاه ارجاع داده می‌شود تا در آنجا به صورت تخصصی‌تر مورد رسیدگی قرار گیرد.
در خصوص مدت زمان رسیدگی به دادخواست تامین مالی در شوراهای حل اختلاف نمی‌توان یک بازه زمانی دقیق و مشخص را تعیین کرد. این موضوع به عوامل متعددی بستگی دارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد. یکی از این عوامل حجم کاری شورا و تعداد پرونده‌های ورودی به آن است. در شهرهای بزرگ و پرجمعیت که تعداد پرونده‌های ورودی به شوراها بیشتر است ممکن است فرآیند رسیدگی به پرونده‌ها با کندی بیشتری مواجه شود. در مقابل در شهرهای کوچک و کم‌جمعیت که حجم کاری شوراها کمتر است احتمال رسیدگی سریع‌تر به پرونده‌ها وجود دارد.
عامل دیگری که می‌تواند بر مدت زمان رسیدگی به دادخواست تامین مالی تاثیرگذار باشد پیچیدگی پرونده و وجود اختلاف نظر بین طرفین است. در صورتی که طرفین بر سر میزان درآمد و دارایی‌های فرد مسئول پرداخت توافق نداشته باشند و یا مدارک و مستندات ارائه شده از سوی آن‌ها کافی و متقن نباشد ممکن است نیاز به تحقیقات بیشتر و استعلام از مراجع ذی‌صلاح باشد. این امر می‌تواند فرآیند رسیدگی را طولانی‌تر کند.
علاوه بر این نحوه پیگیری پرونده توسط خواهان و خوانده نیز می‌تواند بر سرعت رسیدگی تاثیرگذار باشد. در صورتی که طرفین به موقع در جلسات رسیدگی حاضر شوند مدارک و مستندات مورد نیاز را به موقع ارائه دهند و از اطاله دادرسی خودداری کنند فرآیند رسیدگی با سرعت بیشتری پیش خواهد رفت. در مقابل در صورتی که طرفین به طور مکرر در جلسات غیبت کنند مدارک ناقص ارائه دهند و یا با طرح ادعاهای بی‌اساس سعی در به تاخیر انداختن فرآیند رسیدگی داشته باشند ممکن است مدت زمان رسیدگی به طور قابل توجهی افزایش یابد.
با توجه به عوامل ذکر شده می‌توان گفت که مدت زمان رسیدگی به دادخواست تامین مالی در شوراهای حل اختلاف به طور متوسط بین چند هفته تا چند ماه متغیر است. البته در برخی موارد خاص ممکن است این فرآیند حتی بیشتر از این زمان نیز به طول انجامد. به عنوان مثال در صورتی که پرونده نیاز به کارشناسی داشته باشد و یا طرفین بر سر موضوعات مختلف اختلاف نظر داشته باشند ممکن است رسیدگی به پرونده تا چند ماه به طول انجامد.
برای درک بهتر این موضوع می‌توان به تجربه شهروندان در استان‌های مختلف کشور اشاره کرد. به عنوان مثال در استان‌های پرجمعیت مانند تهران و البرز به دلیل حجم بالای ورودی پرونده‌ها به شوراها ممکن است فرآیند رسیدگی به دادخواست تامین مالی کمی طولانی‌تر از سایر استان‌ها باشد. در مقابل در استان‌های کم‌جمعیت‌تر مانند خراسان جنوبی و ایلام به دلیل حجم کاری کمتر شوراها احتمال رسیدگی سریع‌تر به پرونده‌ها وجود دارد.
با این حال ذکر این نکته ضروری است که تلاش برای تسریع در فرآیند رسیدگی به پرونده‌ها نباید به قیمت نادیده گرفتن حقوق طرفین و یا کاهش دقت در رسیدگی به پرونده‌ها تمام شود. هدف اصلی از رسیدگی به این نوع دعاوی احقاق حق و برقراری عدالت است و این امر نیازمند صرف زمان و دقت کافی است.
توصیه می‌شود افرادی که قصد طرح دادخواست تامین مالی در شوراهای حل اختلاف را دارند قبل از هر اقدامی با یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص مشورت کنند. این امر می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا با آگاهی کامل از حقوق و تکالیف خود بهترین استراتژی را برای پیگیری پرونده خود اتخاذ کنند و از بروز مشکلات احتمالی در طول فرآیند رسیدگی جلوگیری کنند. همچنین توصیه می‌شود که طرفین با حسن نیت و همکاری با شورا در جهت تسریع در فرآیند رسیدگی به پرونده خود تلاش کنند.
دیدگاهتان را بنویسید