در پهنه پر فراز و نشیب روابط انسانی و تعاملات اجتماعی گاه پیش می‌آید که افراد ناخواسته و نادانسته در معرض اتهاماتی ناروا و یا رفتارهایی آسیب‌زا قرار می‌گیرند. این تعرضات نه تنها اعتبار و حیثیت فرد را لکه‌دار می‌سازند بلکه پیامدهای ناخوشایندی در زندگی شخصی اجتماعی و حتی حرفه‌ای او به دنبال دارند. در چنین شرایطی قانون سازوکارهایی را پیش‌بینی کرده است تا افراد بتوانند از حقوق خود دفاع کرده و نسبت به اعاده حیثیت خویش اقدام نمایند. این مسیر گرچه ممکن است طولانی و پر پیچ و خم به نظر برسد اما گامی ضروری در جهت احقاق حق و اعاده کرامت انسانی است.
در این مجال تلاش خواهیم کرد تا با زبانی ساده و گویا به بررسی این سازوکارها بپردازیم و راهنمایی باشیم برای کسانی که به دنبال احقاق حق و اعاده حیثیت خویش هستند. لازم به ذکر است که این نوشتار صرفاً جنبه اطلاع‌رسانی دارد و جایگزین مشاوره حقوقی تخصصی با وکلای مجرب نمی‌شود.
وقتی که جفای ناروا آبرویی را نشانه می‌رود دل آزرده و سرخورده می‌شویم. احساس می‌کنیم که در برابر سیل اتهامات و قضاوت‌های نادرست بی‌دفاع مانده‌ایم. اما قانون حامی ماست و به ما این امکان را می‌دهد تا با استفاده از ابزارهای قانونی به دفاع از خود برخیزیم و حیثیت از دست رفته خود را بازپس گیریم.
نخستین گام در این مسیر شناخت دقیق نوع جرمی است که به واسطه آن حیثیت ما خدشه‌دار شده است. آیا این جرم افترا بوده است؟ آیا توهین و تحقیر در کار بوده است؟ آیا نشر اکاذیب سبب آسیب به اعتبار ما شده است؟ پاسخ به این سوالات نقشه راه ما را در ادامه مسیر مشخص خواهد کرد.
در صورتی که جرم افترا باشد باید بتوانیم ثابت کنیم که اتهام مطرح شده علیه ما کذب محض بوده و فردی که این اتهام را مطرح کرده با علم به کذب بودن آن اقدام به این کار کرده است. این کار مستلزم جمع‌آوری مدارک و مستندات کافی است. شهادت شهود ارائه اسناد و مدارک مکتوب و حتی استناد به قرائن و امارات موجود می‌تواند در اثبات بی‌گناهی ما موثر باشد.
اگر جرم توهین و تحقیر باشد باید بتوانیم ثابت کنیم که الفاظ و عبارات به کار رفته توهین‌آمیز و تحقیرکننده بوده و عرفاً موجب هتک حرمت ما شده است. در این مورد نظر قاضی و عرف جامعه نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. الفاظی که در یک محیط توهین‌آمیز تلقی می‌شوند ممکن است در محیطی دیگر جنبه مزاح داشته باشند.
در صورتی که جرم نشر اکاذیب باشد باید بتوانیم ثابت کنیم که اخبار و اطلاعات منتشر شده درباره ما کذب بوده و موجب تشویش اذهان عمومی و آسیب به اعتبار ما شده است. این کار مستلزم بررسی دقیق محتوای منتشر شده و اثبات کذب بودن آن است.
پس از شناخت دقیق نوع جرم باید نسبت به جمع‌آوری مدارک و مستندات اقدام کنیم. هر چه مدارک و مستندات ما قوی‌تر و مستندتر باشد شانس موفقیت ما در دادگاه بیشتر خواهد بود. در این مرحله می‌توانیم از کمک وکلای مجرب و کارآزموده بهره‌مند شویم. وکیل با تسلطی که بر قوانین و رویه‌های قضایی دارد می‌تواند ما را در جمع‌آوری مدارک و مستندات تنظیم شکوائیه و دفاع از حقوق‌مان در دادگاه یاری رساند.
تهران به عنوان پایتخت و قلب تپنده ایران همواره شاهد حجم زیادی از پرونده‌های حقوقی و کیفری است. به همین دلیل دسترسی به وکلای متخصص و مجرب در این شهر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. وکلای تهرانی با آگاهی از آخرین قوانین و مقررات و با تجربه‌ای که در رسیدگی به پرونده‌های مشابه دارند می‌توانند بهترین راهکارها را برای احقاق حق و اعاده حیثیت به موکلان خود ارائه دهند.
پس از جمع‌آوری مدارک و مستندات باید نسبت به تنظیم شکوائیه اقدام کنیم. شکوائیه در واقع دادخواستی است که ما به دادگاه ارائه می‌دهیم و در آن خواستار رسیدگی به جرم واقع شده و مجازات مرتکب می‌شویم. شکوائیه باید به صورت دقیق و مستند تنظیم شود و تمامی جوانب موضوع در آن ذکر گردد.
در شکوائیه باید نام و مشخصات شاکی (فردی که حیثیت او خدشه‌دار شده است) نام و مشخصات مشتکی‌عنه (فردی که مرتکب جرم شده است) شرح کامل ماجرا نوع جرم دلایل و مستندات و درخواست شاکی به صورت دقیق و واضح قید شود.
پس از تنظیم شکوائیه باید آن را به دادسرای صالح ارائه دهیم. دادسرا مرجعی است که به بررسی اولیه پرونده می‌پردازد و در صورت وجود دلایل کافی قرار جلب به دادرسی صادر می‌کند. پس از صدور قرار جلب به دادرسی پرونده به دادگاه ارسال می‌شود و مراحل رسیدگی قضایی آغاز می‌گردد.
در دادگاه شاکی و مشتکی‌عنه هر دو فرصت دارند تا به دفاع از خود بپردازند. شاکی می‌تواند با ارائه مدارک و مستندات ادعای خود را ثابت کند و مشتکی‌عنه نیز می‌تواند با ارائه دفاعیات خود بی‌گناهی خود را اثبات نماید.
قاضی دادگاه پس از بررسی تمامی جوانب موضوع و استماع اظهارات طرفین رای خود را صادر می‌کند. در صورتی که قاضی مشتکی‌عنه را مجرم تشخیص دهد حکم به مجازات او صادر می‌کند. مجازات جرم افترا توهین و نشر اکاذیب می‌تواند شامل حبس جزای نقدی و یا هر دو باشد.
علاوه بر مجازات کیفری شاکی می‌تواند از دادگاه خواستار جبران خسارت مادی و معنوی وارده به خود نیز بشود. خسارت مادی شامل هزینه‌هایی است که شاکی برای دفاع از خود متحمل شده است مانند هزینه وکیل هزینه جمع‌آوری مدارک و هزینه رفت و آمد به دادگاه. خسارت معنوی شامل آسیب‌هایی است که به اعتبار و حیثیت شاکی وارد شده است مانند از دست دادن موقعیت شغلی از دست دادن اعتبار اجتماعی و ایجاد مشکلات خانوادگی.
دادگاه با توجه به شدت جرم و میزان خسارت وارده حکم به پرداخت خسارت به شاکی صادر می‌کند. این مبلغ باید به گونه‌ای باشد که بتواند تا حدودی آسیب‌های وارده به شاکی را جبران نماید.
لازم به ذکر است که اعاده حیثیت تنها از طریق مراجع قضایی امکان‌پذیر نیست. در بسیاری از موارد می‌توان با استفاده از روش‌های مسالمت‌آمیز مانند میانجی‌گری و صلح و سازش به حل و فصل اختلافات پرداخت و حیثیت از دست رفته را بازپس گرفت.
در این روش طرفین با کمک یک میانجی بی‌طرف به گفتگو می‌نشینند و تلاش می‌کنند تا به یک توافق مشترک دست یابند. در صورتی که طرفین بتوانند به توافق برسند می‌توانند با تنظیم یک صلح‌نامه به اختلاف خود پایان دهند.
صلح‌نامه یک سند قانونی است که طرفین متعهد می‌شوند به مفاد آن عمل کنند. در صورتی که یکی از طرفین از اجرای مفاد صلح‌نامه خودداری کند طرف دیگر می‌تواند از طریق مراجع قضایی الزام او به اجرای صلح‌نامه را مطالبه نماید.
استفاده از روش‌های مسالمت‌آمیز مزایای زیادی دارد. این روش سریع‌تر کم‌هزینه‌تر و کم‌تنش‌تر از روش‌های قضایی است. علاوه بر این استفاده از روش‌های مسالمت‌آمیز می‌تواند به حفظ روابط دوستانه و خانوادگی کمک کند.
باید به این نکته توجه داشت که اعاده حیثیت یک فرآیند زمان‌بر و پرهزینه است. برای موفقیت در این مسیر باید صبور و پیگیر بود و از کمک وکلای مجرب و کارآزموده بهره‌مند شد.
همچنین باید به این نکته توجه داشت که پیشگیری بهتر از درمان است. با رعایت اخلاق و احترام به حقوق دیگران می‌توان از بروز بسیاری از اختلافات و دعاوی حقوقی جلوگیری کرد.
با گسترش شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی اهمیت حفظ آبرو و حیثیت بیش از پیش احساس می‌شود. انتشار یک خبر کذب و یا یک مطلب توهین‌آمیز در فضای مجازی می‌تواند به سرعت در سطح وسیعی پخش شود و آسیب‌های جبران‌ناپذیری به اعتبار و حیثیت افراد وارد کند.
به همین دلیل لازم است که در استفاده از فضای مجازی احتیاط بیشتری به خرج دهیم و از انتشار مطالبی که می‌تواند به آبروی دیگران آسیب برساند خودداری کنیم. همچنین باید به این نکته توجه داشت که هر گونه توهین افترا و نشر اکاذیب در فضای مجازی جرم محسوب می‌شود و قابل پیگیری قانونی است.
در صورتی که در فضای مجازی مورد توهین افترا و یا نشر اکاذیب قرار گرفتیم باید فوراً نسبت به جمع‌آوری مدارک و مستندات اقدام کنیم و به مراجع قضایی مراجعه نماییم. تأخیر در این کار می‌تواند باعث از بین رفتن مدارک و مستندات شود و شانس موفقیت ما در دادگاه را کاهش دهد.
باید به این نکته توجه داشت که قانون حامی ماست و به ما این امکان را می‌دهد تا از حقوق خود دفاع کرده و حیثیت از دست رفته خود را بازپس گیریم. با استفاده از ابزارهای قانونی می‌توانیم به مبارزه با ظلم و بی‌عدالتی بپردازیم و جامعه‌ای عادلانه‌تر و انسانی‌تر بسازیم.
دیدگاهتان را بنویسید