در ازدحام روزمرگی در پیچ و خم داد و ستدها در تعاملات مالی که شریان حیاتی اقتصاد را تشکیل می‌دهند ابزاری به نام چک همواره نقش پررنگی ایفا کرده است. این سند اعتباری که به ظاهر کاغذی بیش نیست پشتوانه ای از اعتماد و تعهد را به دوش می‌کشد. اما چه می‌شود اگر این اعتماد خدشه دار شود؟ اگر برگه ای که قرار بود گره ای از مشکلات مالی بگشاید خود به معضلی بزرگ تبدیل گردد؟
در این میان قانون‌گذار به منظور حمایت از حقوق ذینفعان و ایجاد سازوکاری برای احقاق حق راهکارهایی را پیش بینی کرده است. یکی از این راهکارها طرح دعوای کیفری است. این مسیر که غالباً با پیچیدگی ها و ظرافت های خاص خود همراه است نیازمند آگاهی دقیق از قوانین و مقررات مربوطه و همچنین طی کردن مراحل قانونی به نحو صحیح است.
تصور کنید در شهر تبریز قلب تپنده آذربایجان مشغول تجارت هستید. معامله ای انجام می‌دهید و در ازای کالای خود چکی دریافت می‌کنید. با خوشحالی به بانک مراجعه می‌کنید اما با کمال تعجب متوجه می‌شوید که حساب صادرکننده مسدود است و چک شما برگشت می‌خورد. در این لحظه احساس ناامیدی و خشم وجودتان را فرا می‌گیرد. چه باید کرد؟ چگونه می‌توان حق خود را استیفا نمود؟
در چنین شرایطی اولین قدم مراجعه به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت است. این گواهی سندی رسمی است که نشان می‌دهد چک شما به دلیل عدم وجود موجودی یا دلایل دیگر قابل وصول نبوده است. این گواهی به منزله کلیدی است که در را به روی طرح دعوای کیفری می‌گشاید.
پس از دریافت گواهی عدم پرداخت باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و نسبت به ثبت شکایت خود اقدام نمایید. در این مرحله ارائه مدارکی از قبیل اصل چک گواهی عدم پرداخت و مدارک هویتی ضروری است.
در تنظیم شکایت نامه دقت و ظرافت خاصی باید به خرج داد. باید به طور دقیق و مستند شرح ماوقع را بیان کرد و از به کار بردن عباراتی که ممکن است به ضرر شما تمام شود اجتناب نمود. بهتر است در این زمینه از یک وکیل متخصص کمک بگیرید تا شکایت نامه شما به نحو صحیح و قانونی تنظیم گردد.
پس از ثبت شکایت پرونده شما به دادسرای محل اقامت صادرکننده ارجاع داده می‌شود. در دادسرا تحقیقات مقدماتی انجام می‌گیرد و در صورت احراز وقوع جرم قرار جلب به دادرسی صادر می‌گردد.
در این مرحله صادرکننده احضار شده و از او خواسته می‌شود تا در خصوص عدم پرداخت مبلغ چک توضیحات لازم را ارائه دهد. اگر صادرکننده نتواند دلایل موجهی برای عدم پرداخت ارائه دهد پرونده به دادگاه کیفری ارجاع داده می‌شود.
در دادگاه کیفری طرفین دعوا فرصت خواهند داشت تا ادله و مدارک خود را ارائه دهند و از خود دفاع نمایند. پس از بررسی ادله و استماع اظهارات طرفین دادگاه رای مقتضی را صادر خواهد نمود.
در صورتی که دادگاه صادرکننده را مجرم تشخیص دهد او را به مجازات حبس محکوم خواهد کرد. علاوه بر این صادرکننده موظف است مبلغ چک را به ذینفع پرداخت نماید.
اما نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که طرح دعوای کیفری محدودیت هایی نیز دارد. بر اساس قانون چک های وعده دار و چک هایی که بابت تضمین صادر شده اند قابل تعقیب کیفری نیستند. همچنین اگر چک پس از گذشت شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت برگشت بخورد دیگر نمی‌توان نسبت به طرح دعوای کیفری اقدام نمود.
علاوه بر این باید توجه داشت که در صورت اثبات عدم اطلاع صادرکننده از عدم کفایت موجودی حساب او از مجازات کیفری معاف خواهد شد. به عنوان مثال اگر صادرکننده چک را به شخص دیگری بسپارد و آن شخص بدون اطلاع او نسبت به وصول چک اقدام نماید و حساب موجودی کافی نداشته باشد صادرکننده قابل تعقیب کیفری نخواهد بود.
یکی از مسائل مهمی که در خصوص چک های برگشتی مطرح می‌شود بحث مرور زمان است. بر اساس قانون مهلت طرح دعوای کیفری در خصوص چک های برگشتی شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت است. پس از گذشت این مدت دیگر نمی‌توان نسبت به طرح دعوای کیفری اقدام نمود و تنها می‌توان از طریق طرح دعوای حقوقی نسبت به وصول مبلغ چک اقدام کرد.
در این میان نقش وکیل متخصص بسیار حائز اهمیت است. یک وکیل مجرب با آگاهی از قوانین و مقررات مربوطه و با تجربه ای که در این زمینه دارد می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین تصمیم را در خصوص طرح دعوای کیفری اتخاذ نمایید و از حقوق خود به نحو کامل دفاع کنید.
به عنوان مثال در شهر اصفهان پایتخت فرهنگ و هنر ایران بسیاری از تجار و بازرگانان برای وصول مطالبات خود از طریق چک به وکلای متخصص مراجعه می‌کنند. این وکلا با بررسی دقیق شرایط پرونده و با ارائه مشاوره حقوقی مناسب به موکلان خود کمک می‌کنند تا بهترین راهکار را برای وصول مطالبات خود انتخاب نمایند.
همچنین در شهر مشهد پایتخت معنوی ایران بسیاری از زائران و مجاوران حرم رضوی در معاملات خود از چک استفاده می‌کنند. در صورتی که چکی برگشت بخورد این افراد می‌توانند با مراجعه به دفاتر وکالت از خدمات وکلای متخصص در زمینه چک های برگشتی بهره مند شوند.
باید به این نکته توجه داشت که طرح دعوای کیفری تنها یکی از راهکارهای موجود برای وصول مطالبات ناشی از چک های برگشتی است. راهکارهای دیگری از قبیل طرح دعوای حقوقی مراجعه به شورای حل اختلاف و یا استفاده از روش های جایگزین حل اختلاف نیز وجود دارد که می‌توان بر حسب شرایط از آنها استفاده نمود.
در انتخاب راهکار مناسب باید به عواملی از قبیل مبلغ چک شرایط صادرکننده میزان احتمال وصول مبلغ چک و هزینه های دادرسی توجه نمود. یک وکیل متخصص می‌تواند با بررسی دقیق این عوامل به شما کمک کند تا بهترین راهکار را برای وصول مطالبات خود انتخاب نمایید.
به یاد داشته باشید که چک ابزاری قدرتمند و کارآمد است که می‌تواند در تسهیل معاملات و رونق اقتصادی نقش بسزایی ایفا کند. اما استفاده صحیح و آگاهانه از این ابزار نیازمند آگاهی از قوانین و مقررات مربوطه و همچنین رعایت اصول اخلاقی و حرفه ای است. با رعایت این نکات می‌توان از بروز مشکلات و اختلافات ناشی از چک های برگشتی جلوگیری نمود و از مزایای این ابزار به نحو کامل بهره مند شد.
دیدگاهتان را بنویسید